Έκφραση - Έκθεση Α' Λυκείου: Ψηφιακός αναλφαβητισμός

πηγή

Αίτια ψηφιακού αναλφαβητισμού

1.       ραγδαία ανάπτυξη τεχνολογίας

2.      ανισότητα πρόσβασης στα τεχνολογικά μέσα

3.      ηλικία

4.      φύλο

5.      εκπαίδευση

6.      τόπος κατοικίας

Συνέπειες ψηφιακού αναλφαβητισμού

1.       δυσκολία στην αντιμετώπιση της καθημερινότητας

2.      αδυναμία συμμετοχής σε ποικίλες διαδικασίες (π.χ. πληρωμή λογαριασμών, μισθοδοσία – συντάξεις, ψυχαγωγία κλπ)

3.      δημιουργία ανισοτήτων στο χώρο εύρεσης εργασίας

4.      ανεργία, μείωση παραγωγικότητας μιας χώρας

5.      συναισθήματα κατωτερότητας

6.      κοινωνικός ρατσισμός – περιθωριοποίηση

Τρόποι αντιμετώπισης ψηφιακού αναλφαβητισμού

1.       ισότητα ευκαιριών στην πρόσβαση ψηφιακών μέσων και εξοπλισμού

2.      εφαρμογή ταχύρρυθμων εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες

3.      σχολεία δεύτερης ευκαιρίας

4.      ατομική προσπάθεια

πηγή

 διαβάστε για τον αναλφαβητισμό γενικά

http://alldayschool.blogspot.com/2014/11/blog-post_16.html

https://saferinternet4kids.gr/nea/παγκόσμια-ημέρα-αναλφαβητισμού-ο-ψηφ/

https://blogs.sch.gr/tgiakoum/archives/2395

http://www.kathimerini.gr/99990/article/epikairothta/ellada/to-neo-proswpo-toy-analfavhtismoy

Σοφοκλή Αντιγόνη, εισαγωγή

Απεικόνιση αρχαίου ελληνικού θεάτρου από την Χάρτα του Ρήγα, 1797, πηγή

Εισαγωγή – Ερωτήσεις

1.       Τι ήταν το δράμα και ποια η σχέση του με τον Θεό Διόνυσο;

2.      Σε ποιες γιορτές του Θεού Διονύσου παίζονταν παραστάσεις αρχαίου δράματος;

3.      Ποια ήταν τα είδη του αρχαίου δράματος;

4.      Να δώσετε τον ορισμό των όρων : έκσταση, διθύραμβος, τραγωδία.

5.      Ποια ήταν η συμβολή του Αρίωνα και του Θέσπη στην τραγωδία;

6.      Να δώσετε τον ορισμό της τραγωδίας κατά τον Αριστοτέλη και να τον εξηγήσετε.

7.      Ποια είναι τα κατά ποσόν μέρη της τραγωδίας;

8.      Ποια είναι τα κατά ποιόν μέρη της τραγωδίας;

9.      Ποιοι ήταν οι μυθικοί κύκλοι από τους οποίους αντλούσαν τα θέματά τους οι τραγικοί ποιητές;

10.   Να αποδώσετε τον όρο «τραγικότητα».

11.    Ποια είναι τα μέρη του αρχαίου θεάτρου;

12.   Ποια τεχνικά και μηχανικά μέσα χρησιμοποιούσαν στο αρχαίο θέατρο;

13.   Πώς διεξάγονταν οι δραματικοί αγώνες;

14.   Να εξηγήσετε τους όρους : χορηγός, διδασκαλία, σκευή.

15.   Ποιοι ήταν οι συντελεστές της παράστασης και ποιος ο ρόλος τους;

16.   Να περιγράψετε την εμφάνιση των ηθοποιών και του χορού.

17.   Ποια ήταν η σημασία της προσωπίδας;

18.   Να εξηγήσετε τους όρους : υπόρχημα, θεωρικά, ραβδούχοι, προεδρίες, προάγωνας.

19.   Ποιοι ήταν οι πρόδρομοι των μεγάλων τραγικών;

20.  Ποιοι ήταν οι μεγάλοι τραγικοί ποιητές και ποια τα έργα τους;

21.   Ποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά εντοπίζουμε στα έργα των τριών μεγάλων τραγικών ποιητών και ποιες ήταν οι καινοτομίες του καθενός;

22.  Να αφηγηθείτε τον μύθο των Λαβδακιδών.

23.  Ποια είναι τα πρόσωπα της «Αντιγόνης» και ποια η ιδιότητα του καθενός;

Το αρχαίο θέατρο Διονύσου, όπου δίδαξε ο Αισχύλος, στους πρόποδες της Ακρόπολης της Αθήνας, πηγή

Θουκυδίδη Περικλέους Επιτάφιος, Παράλληλα κείμενα

Προπύλαια, πηγή

ΥΠΕΡΕΙΔΗΣ, ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ, 6.41–43

Παραμυθία στους συγγενείς των νεκρών

Είναι ίσως δύσκολο να παρηγορήσει κανείς όσους βρίσκονται σε τέτοια συναισθηματική κατάσταση· γιατί το πένθος δεν το καταπραΰνει ούτε ο λόγος ούτε ο νόμος, αλλά μόνο η ιδιοσυγκρασία του καθενός και τα αισθήματά του προς τον νεκρό προσδιορίζουν τα όρια της θλίψης του. Πρέπει, ωστόσο, να κάνουμε κουράγιο και να συγκρατούμε τη θλίψη μας κατά το δυνατόν, και να μην φέρνουμε στο μυαλό μας μόνο τον θάνατο των νεκρών, αλλά και την δόξα που έχουν αφήσει πίσω τους. Αν ο θάνατός τους αξίζει τον θρήνο μας, τα κατορθώματά τους, ωστόσο, είναι άξια για μεγάλους επαίνους. Κι αν δεν γνώρισαν τα γηρατειά των θνητών, έχουν κερδίσει όμως αγέραστη δόξα κι έχουν κατακτήσει την απόλυτη ευδαιμονία. Όσοι από αυτούς πέθαναν χωρίς παιδιά, γι' αυτούς οι έπαινοι των Ελλήνων θα είναι αθάνατα παιδιά τους· όσοι, πάλι, έχουν αφήσει πίσω τους παιδιά, η εύνοια της πατρίδας θα γίνει κηδεμόνας των παιδιών τους για χάρη τους. Κι επιπλέον, αν ο θάνατος δεν είναι τίποτε άλλο παρά ανυπαρξία, οι νεκροί έχουν απαλλαγεί από τις αρρώστιες και τις θλίψεις και τα άλλα δεινά που χτυπούν την ανθρώπινη ζωή. Αν, πάλι, στον Άδη εξακολουθούμε να έχουμε συνείδηση και υπάρχει μέριμνα για μας εκ μέρους κάποιας θεότητας, όπως υποθέτουμε, τότε είναι φυσικό αυτοί που υπερασπίστηκαν τη λατρεία των θεών, όταν καταλυόταν, να κερδίζουν τη μέγιστη φροντίδα της θεότητας. . .

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ, 60.32–37

Παραμυθία στους συγγενείς των νεκρών – Επίλογος

Oι συγγενείς τους, λοιπόν, που βρίσκονται στη ζωή αξίζουν τη συμπάθειά μας, καθώς έχουν χάσει τέτοιους ανθρώπους και έχουν αποχωριστεί από μια συναναστροφή συχνή και εξαιρετικά αγαπητή, και η πατρίδα έμεινε ορφανή και είναι γεμάτη δάκρυα και πένθος· αυτοί, όμως, είναι ευτυχισμένοι, αν το συλλογιστεί κανείς, όπως πρέπει. Kατά πρώτον, αντί να ζήσουν λίγο, ζουν πολύ και αφήνοντας κληρονομιά για πάντα αγέραστη δόξα, μέσα στην οποία θα ανατραφούν και τα παιδιά τους ώστε να γίνουν περίφημα και οι γονείς τους θα γηροκομηθούν απολαμβάνοντας την προσοχή, καθώς θα έχουν ανακούφιση στο πένθος τους τη δόξα των νεκρών. Kατά δεύτερον, χωρίς να παθαίνουν αρρώστιες στο σώμα και χωρίς να νιώθουν στεναχώρια στην ψυχή, τα οποία έχουν οι ζωντανοί λόγων αυτών που τους συμβαίνουν, αποκτούν τα καθιερωμένα εμπνέοντας μεγάλη τιμή και προκαλώντας πολλή άμιλλα. Αφού η πατρίδα τους προσφέρει δημόσια ταφή, και μόνο αυτοί επαινούνται από όλους, και τους λαχταρούν όχι μόνο οι συγγενείς και οι συμπολίτες τους, αλλά και όσοι πρέπει να ονομαστούν Έλληνες, ενώ πενθεί μαζί μας και το μεγαλύτερο τμήμα της οικουμένης, δεν πρέπει δικαιολογημένα να θεωρούνται ευτυχείς; Eύλογα θα έλεγε κανείς ότι θα κάθονται μαζί με τους θεούς του κάτω κόσμου, καθώς θα συμπεριληφθούν στους καλούς ανθρώπους του παρελθόντος που βρίσκονται στα νησιά των μακάρων. Γιατί κανείς δεν τα είδε με τα μάτια του ούτε μας μετέφερε αυτά που είχε ακούσει, αλλά όσους οι ζωντανοί θεωρήσαμε άξιους τιμών στον πάνω κόσμο, νομίζουμε ότι και στον άλλο κόσμο θα απολαμβάνουν τις ίδιες τιμές, καθώς μαντεύουμε με βάση υποθέσεις. Ίσως, λοιπόν, είναι δύσκολο να ανακουφίσει κανείς με τα λόγια τις παρούσες δυστυχίες· πρέπει, όμως, να προσπαθήσουμε επιπλέον να κατευθύνουμε την ψυχή στην παρηγοριά, επειδή είναι όμορφο αυτοί που γέννησαν τέτοιους ανθρώπους και γεννήθηκαν οι ίδιοι από άλλους σαν αυτούς να φαίνεται ότι υπομένουν τις συμφορές με περισσότερη ευπρέπεια από τους υπόλοιπους και, ανεξάρτητα από ό,τι τους συμβεί, να τους μοιάζουν. Γιατί αυτά τους πρέπουν και τους τιμούν σε απόλυτο βαθμό, αλλά και ολόκληρη η πόλη και οι ζωντανοί θα αποκτήσουν μεγάλη δόξα. Eίναι, βέβαια, δύσκολο να στερηθούν οι γονείς τα παιδιά τους και να μην έχουν πια τους πιο κοντινούς τους ανθρώπους για να τους γηροκομήσουν· αλλά προκαλεί περηφάνια να διαπιστώσουν ότι αποκτούν τιμές αγέραστες και δημόσια μνημείωση της αρετής και ότι θεωρούνται άξιοι αθάνατων θυσιών και αγώνων. Eίναι, βέβαια, λυπηρό να μένουν τα παιδιά ορφανά από πατέρα· αλλά είναι όμορφο να κληρονομούν την πατρική δόξα. Kαι για αυτήν τη λύπη θα αποδώσουμε την ευθύνη στον θεό, στον οποίον αναγκάζονται οι θνητοί να υποκύπτουν, για την τιμή και την ομορφιά όμως θα αποδώσουμε την ευθύνη στην επιλογή αυτών που θέλησαν να πεθάνουν ένδοξα. Eγώ δεν αποσκοπούσα να πω πολλά αλλά την αλήθεια. Tώρα, εσείς, αφού χορτάσετε τα δάκρυα και κάνετε όπως πρέπει τα καθιερωμένα και όσα προβλέπονται, επιστρέψτε στα σπίτια σας.

Λυσίας, Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς, 2.79

Επομένως, ταιριάζει να θεωρούνται τρισευτυχισμένοι εκείνοι που αγωνίστηκαν για τα μεγαλύτερα και ωραιότερα ιδανικά και έπεσαν κατά τη φάση της επιδίωξής τους, χωρίς να αφεθούν αμέριμνα στη διάθεση της τύχης και χωρίς να περιμένουν το φυσικό (μοιραίο) θάνατό τους, αλλά επιλέγοντας τον ωραιότερο.

Εργασία : Να εντοπίσετε ομοιότητες των παραπάνω κειμένων με τον Επιτάφιο του Περικλή

πηγή κειμένων

https://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=573

https://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?t=67

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C129/613/3982,17814/extras/texts/indexA_02f/kef42_Lysia_epit.html

Θουκυδίδη Περικλέους Επιτάφιος, κεφ. 42 - 46

Διπλό πορτρέτο του Ηροδότου και του Θουκυδίδη, Εθνικό αρχαιολογικό μουσείο Νάπολης, πηγή

κεφ. 41, 42, 43, 44, 45, 46

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.       Πώς μεταβαίνει ο ρήτορας από τον έπαινο της πόλης στον έπαινο των νεκρών;

2.      Πώς η φτώχεια και ο πλούτος επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, σύμφωνα με τις απόψεις του ρήτορα; Να τις συγκρίνετε με το κεφ. 40.

3.      Σε ποιες κατηγορίες νεκρών αναφέρεται ο Περικλής;

4.      Η θυσία των πεσόντων είναι αποτέλεσμα συνειδητής επιλογής ή όχι; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με στοιχεία του κειμένου.

5.      Η αυτοθυσία στη σύγχρονη εποχή θεωρείται ύψιστη αρετή;

6.      Σε ποιους απευθύνεται ο ρήτορας στο κεφ. 43; Ποια στάση τους προτρέπει να τηρήσουν;

7.      Να αναλύσετε τη φράση : «ἀνδρῶν ἐπιφανῶν πᾶσα γῆ τάφος».

8.      Να σχολιάσετε το χωρίο : «τὸ εὔδαιμον τὸ ἐλεύθερον, τὸ δ’ ἐλεύθερον τὸ εὔψυχον».

9.      Με ποια επιχειρήματα προσπαθεί να παρηγορήσει τους γονείς των νεκρών στο κεφ. 44 ο Περικλής;

10.   Υπάρχουν στοιχεία στο κεφ. 44 που επιβεβαιώνουν πως ο ρήτορας τάσσεται υπέρ της αξίας του μέτρου;

11.    Να εντοπίσετε τους δύο αντινομικούς ορισμούς της ευτυχίας που δίνονται στο κεφ. 44 και να τους σχολιάσετε.

12.   Ποια άποψη διατυπώνει ο Περικλής για την ίση συμμετοχή στις αποφάσεις της πόλης και των γονέων που έχουν παιδιά και των γονέων που δεν έχουν παιδιά;

13.   Ποια είναι η άποψη του Περικλή για τα γηρατειά;

14.   Γιατί ο ρήτορας θεωρεί δύσκολη την υποχρέωση των νεότερων να ανταποκριθούν ισάξια στο έργο των νεκρών στο κεφ. 45;

15.   Να σχολιάσετε την αναφορά του Περικλή στο ελάττωμα του φθόνου.

16.   Πώς προσδιορίζεται η αρετή των γυναικών;

17.   Πώς δικαιολογούνται οι απόψεις αυτές του Περικλή για τις γυναίκες, αφού η γυναίκα του ίδιου υπήρξε ένα από τα πιο συζητημένα πρόσωπα της εποχής του;

18.   Να σχολιάσετε το απόσπασμα : «ἆθλα γὰρ οἷς κεῖται ἀρετῆς μέγιστα, τοῖς δὲ καὶ ἄνδρες ἄριστοι πολιτεύουσιν»; 

Γιάννης Σκαρίμπας, Φαντασία

πηγή

Nάναι σα να μας σπρώχνει ένας αέρας μαζί

προς έναν δρόμο φειδωτό που σβει στα χάη,

και σένα του καπέλλου σου βαμμένη φανταιζί

κάποια κορδέλλα του, τρελλά να χαιρετάει.

Kαι νάν’ σαν κάτι να μου λες, κάτι ωραίο κοντά

γι’ άστρα τη ζώνη που πηδάν των νύχτιων φόντων,

κι’ αυτός ο άνεμος τρελλά, –τρελλά να μας σκουντά

όλο προς τη γραμμή των οριζόντων.

Kι’ όλο να λες, να λες, στα θάμβη της νυκτός

για ένα –με γυάλινα πανιά– πλοίο που πάει

όλο βαθειά, όλο βαθειά, όσο που πέφτει εκτός :

όξ’ απ’ τον κύκλο των νερών –στα χάη.

Kι’ όλο να πνέει, να μας ωθεί αυτός ο αέρας μαζί

πέρ’ από τόπους και καιρούς έως ότου –φως μου–

–καθώς τρελλά θα χαιρετάει κείν’ η κορδέλλα η φανταιζί,–

βγούμε απ’ την τρικυμία αυτού του κόσμου…

(από το Ουλαλούμ, 1936)

πηγή : http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=266&author_id=67

Προγράμματα Σπουδών για το Μάθημα της Ιστορίας στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση και στην Α΄ Λυκείου

 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ -ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Γ' ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Δ' ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Ε' ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

ΣΤ' ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

πηγή : iep.edu.gr/el/component/k2/577-programmata-spoudon-gia-to-mathima-tis-istorias-stin-ypoxreotiki-ekpaidefsi-kai-stin-a-lykeiou

Θουκυδίδη Περικλέους Επιτάφιος, κεφ. 41

αντίπαλες συμμαχίες του Πελοποννησιακού πολέμου, πηγή 

κεφ. 41 – Ερμηνευτικά σχόλια

«τήν τε πᾶσαν πόλιν τῆς Ἑλλάδος παίδευσιν εἶναι»

Πλάτωνος πρωταγόρας : «της σοφίας πρυτανείον»

Διόδωρος ο Σικελιώτης :» κονόν παιδευτήριον της Ελλάδος»

Παλατινή Ανθολογία : «Ελλάδος Ελλάς»

Πίνδαρος : «κλειναί Αθάναι, δαιμόνιον πτολίεθρον»

Ισοκράτης : «οι ταύτης μαθηταί των άλλων διδάσκαλοι γεγόνασι»

Η Αθήνα αποτελεί «τῆς Ἑλλάδος παίδευσιν» με τον τρόπο ζωής  των Αθηναίων και ήταν πρότυπο για μίμηση. Η πνευματική της κίνηση ήταν τεράστια, αφού συνέρρεαν φιλόσοφοι, ρήτορες και άλλοι πνευματικοί άνθρωποι από τις ελληνικές πόλεις και τις αποικίες. Γενικά η πόλη είχε τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των γραμμάτων και των τεχνών.

«καθ’ ἕκαστον δοκεῖν ἄν μοι τὸν αὐτὸν ἄνδρα παρ’ ἡμῶν ἐπὶ πλεῖστ’ ἂν εἴδη καὶ μετὰ χαρίτων μάλιστ’ ἂν εὐτραπέλως τὸ σῶμα αὔταρκες παρέχεσθαι»

 Ο Αθηναίος πολίτης ήταν εύστροφος, πολυπράγμων, αυτάρκης, επιδέξιος. Ασχολούνταν με την πνευματική ζωή της πόλης του, με τη φιλοσοφία και σίγουρα με την πολιτική, σε αντίθεση με τον Σπαρτιάτη που ήταν μόνο καλός στρατιώτης (μονομέρεια).

«ἡ δύναμις τῆς πόλεως, ἣν ἀπὸ τῶνδε τῶν τρόπων ἐκτησάμεθα»

Οι τρόποι ζωής παρουσιάστηκαν στα κεφ. 37 – 40.

37 : πολίτευμα, ελευθερία, αξιοκρατία, πειθαρχία, γενναίο φρόνημα

38 : πνευματικά και υλικά αγαθά

39 : ο Αθηναίος άριστος πολεμιστής χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία (όπως ο Σπαρτιάτης), άνετη ζωή και γενναιότητα

40 : εναρμόνιση θεωρίας και πράξης, λόγων και έργων, απλότητας και καλαισθησίας, σοφίας και ανδρείας, πλούτου και επιχειρηματικής δραστηριότητας (ο ρήτορας αντιτίθεται στη φτώχεια και την τεμπελιά), φιλία στηριγμένη στην ανιδιοτέλεια

«τῷ πολεμίῳ ἐπελθόντι ἀγανάκτησιν ἔχει ὑφ’ οἵων κακοπαθεῖ οὔτε τῷ ὑπηκόῳ κατάμεμψιν ὡς οὐχ ὑπ’ ἀξίων ἄρχεται.μετὰ μεγάλων δὲ σημείων καὶ οὐ δή τοι ἀμάρτυρόν γε τὴν δύναμιν παρασχόμενοι τοῖς τε νῦν καὶ τοῖς ἔπειτα θαυμασθησόμεθα»

Αναγνώριση της δύναμης της πόλης και από τον εχθρό και από τον υπήκοο (αδιαμαρτύρητα). Ο ρήτορας με τα λόγια του δεν προσπαθεί να πείσει, αλλά να μαγέψει τους ακροατές (Κακριδής). Έτσι η Αθήνα υψώνεται στη σφαίρα του μύθου.

«οὐδὲν προσδεόμενοι οὔτε Ὁμήρου ἐπαινέτου οὔτε ὅστις ἔπεσι μὲν τὸ αὐτίκα τέρψει»

Η αναφορά του Περικλή στον Όμηρο και στους ποιητές στοχεύει να τονίσει την αντικειμενικότητα των λόγων του, δεν τίθεται εναντίον τους, άλλωστε δεν ήταν ιστορικοί.

Γενικά στο κεφ. 41 τονίζεται η αξία του μέτρου, μια αξία θεμελιώδης για τον ελληνικό πολιτισμό. πόλη και πολίτες έχουν αρμονική σχέση. Στο τέλος του κεφ. η αναφορά στους νεκρούς και στους επιζώντες, καθώς και στην αλληλεξάρτησή τους, οδηγεί αβίαστα στον έπαινο των νεκρών.

Ερωτήσεις

1.       Ποια είναι τα βασικά θέματα του κεφ. 41;

2.      Να επισημάνετε τον παιδευτικό ρόλο της Αθήνας.

3.      Για ποιους λόγους πρέπει να θαυμάζει κανείς την Αθήνα;

4.      Να σχολιάσετε την άποψη του ρήτορα σχετικά με την αντίδραση των υπηκόων και των εχθρών απέναντι στην Αθήνα.

5.      Να σχολιάσετε το απόσπασμα : «περὶ τοιαύτης οὖν πόλεως7 οἵδε τε γενναίως δικαιοῦντες μὴ ἀφαιρεθῆναι αὐτὴν μαχόμενοι ἐτελεύτησαν, καὶ τῶν λειπομένων πάντα τινὰ εἰκὸς ἐθέλειν ὑπὲρ αὐτῆς κάμνειν».