Καθαρά Δευτέρα

 Καλή Σαρακοστή!!!

Simon Taylor

Ὁ μικρὸς Ναυτίλος – Οδυσσέας Ελύτης

Ὅτι μπόρεσα ν᾿ ἀποχτήσω μία ζωὴ ἀπὸ πράξεις ὁρατὲς γιὰ ὅλους, ἑπομένως νὰ κερδίσω τὴν ἴδια μου διαφάνεια, τὸ χρωστῶ σ᾿ ἕνα εἶδος εἰδικοῦ θάρρους ποὺ μοῦ ῾δωκεν ἡ Ποίηση: νὰ γίνομαι ἄνεμος γιὰ τὸ χαρταετὸ καὶ χαρταετὸς γιὰ τὸν ἄνεμο, ἀκόμη καὶ ὅταν οὐρανὸς δὲν ὑπάρχει.

Δὲν παίζω μὲ τὰ λόγια. Μιλῶ γιὰ τὴν κίνηση ποὺ ἀνακαλύπτει κανεὶς νὰ σημειώνεται μέσα στὴ «στιγμή» ὅταν καταφέρει νὰ τὴν ἀνοίξει καὶ νὰ τῆς δώσει διάρκεια. Ὁπόταν, πραγματικά, καὶ ἡ Θλίψις γίνεται Χάρις καὶ ἡ Χάρις Ἄγγελος · ἡ Εὐτυχία Μοναχὴ καὶ ἡ Μοναχὴ Εὐτυχία.

μὲ λευκές, μακριὲς πτυχὲς πάνω ἀπὸ τὸ κενὸ ἕνα κενὸ γεμάτο σταγόνες πουλιῶν, αὖρες βασιλικοῦ καὶ συριγμοὺς ὑπόκωφου Παραδείσου.

πηγή

Καλές Απόκριες!!!

Π. Πικάσσο, Αρλεκίνος με ποτήρι ή Au Lapin Agille. 1905. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης.

Λορέντζος Μαβίλης, "Λήθη"

Ο Χάροντας και η βάρκα με τις ψυχές (Αλεξάντερ Λιτοφτσένκο, 19ος αιώνας)

Φύλλο εργασίας

1.      Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος;

2.      Να παρουσιάσετε περιληπτικά το περιεχόμενο της κάθε στροφής.

3.      Να κατατάξετε το ποίημα στην παραδοσιακή ή τη μοντέρνα ποίηση, αιτιολογώντας την απάντησή σας. (Εντοπίστε τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής ή μοντέρνας ποίησης).

4.      Να αξιολογήσετε αν ο τίτλος του κειμένου ανταποκρίνεται στο περιεχόμενό του. Απαντήστε δίνοντας αντίστοιχα χωρία του κειμένου.

5.      Να εντοπίσετε την αντίθεση στην οποία στηρίζεται το ποίημα.

6.      Γιατί ο ποιητής επιλέγει το «σούρουπο» κι όχι κάποια άλλη ώρα της ημέρας;

7.      Ποια είναι τα μυθολογικά στοιχεία του ποιήματος;

8.      Να εντοπίσετε τα εκφραστικά μέσα.

9.      Στιχουργική του ποιήματος : μέτρο, στίχος, ομοιοκαταληξία.

10.  Το ποίημα είναι σονέτο. Να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά του. ( Δείτε το «Μούχρωμα» του Λ. Μαβίλη σελ. 274 και το «Σονέτο» του Φρ. Πετράρχη σελ. 365)

11. Γλώσσα του ποιήματος.

12.  Ο Λ. Μαβίλης επηρεάστηκε από τη φιλοσοφία του Σοπενάουερ. Να συσχετίσετε το ποίημα με τις αντιλήψεις του φιλοσόφου που ακολουθούν.

Σοπενχάουερ, [Πάρεργα και παραλειπόμενα]

·  Ο άνθρωπος είναι αδύνατο να ζήσει ευτυχισμένη ζωή. Το καλύτερο που μπορεί να κατορθώσει είναι να ζήσει μια ηρωική ζωή.
·  Η μεγαλύτερη σοφία είναι να κάνεις υπέρτατο στόχο της ζωής την απόλαυση του παρόντος, γιατί αυτή είναι η μόνη πραγματικότητα, ενώ όλα τα άλλα είναι παιχνίδια του νου.
·  Αν μπορούσαμε να δούμε το μέλλον, υπάρχουν φορές που τα παιδιά θα έμοιαζαν με αθώους φυλακισμένους, καταδικασμένους όχι σε θάνατο, αλλά στη ζωή, και προς το παρόν εντελώς ανίδεους για το τι σημαίνει η ποινή τους.
·  Η ευθυμία και η ελαφράδα της νεότητάς μας οφείλονται εν μέρει στο γεγονός ότι ανηφορίζουμε το βουνό της ζωής και δε βλέπουμε το θάνατο που βρίσκεται στη βάση της άλλης μεριάς.

[πηγή: Βικιφθέγματα <http://el.wikiquote.org/wiki/>]

13.  Το τραγούδι του Σταύρου Σιόλα (Φεστιβάλ τραγουδιού 2006) που ακολουθεί παρουσιάζει κοινά στοιχεία με τη «Λήθη». Να τα εντοπίσετε.

Της Άρνης το νερό Της Άρνης το νερό

Της αρνησιάς Της αρνησιάς τη βρύση

Της Άρνης το νερό το ήπιες και...το ήπιες και μ' αρνήθης

Αχ, αγάπη μου, στα χείλη στάξε να το πιω

της Άρνης το πικρό νερό,

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα άμα σε δω

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα θ' αγαπώ

Της λήθης το στενό το πέρασες... το πέρασες κι εχάθης

Αχ, αγάπη μου, στα χείλη στάξε να το πιω

της Άρνης το πικρό νερό,

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα άμα σε δω

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα θ' αγαπώ

στα χείλη στάξε να το πιω

της Άρνης το πικρό νερό,

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα άμα σε δω

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα θ' αγαπώ...

14. Να γράψετε ένα δικό σας σονέτο.

πηγές για το Λορέντζο Μαβίλη

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2367,9006/index05_05.html

http://www.greek-language.gr/Resources/literature/education/literature_history/search.html?details=58

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/lorentzos_mavilhs_poems.htm#ΛΗΘΗ

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%BF%CF%81%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B6%CE%BF%CF%82_%CE%9C%CE%B1%CE%B2%CE%AF%CE%BB%CE%B7%CF%82

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=146135

http://www.slideshare.net/ssuser456091/ss-43835257

http://www.epyna.eu/agialama/synedrio_syros_6/eishghseis/filologika/176-kylintirea.pdf

http://www.vasilika-lesvos.gr/pdf/xaros.pdf

ΜΑΒΙΛΗΣ, ΛΗΘΗ from Μαρία Φωτιάδου

ρατσισμός : κριτήριο αξιολόγησης

ΚΕΙΜΕΝΟ

«Ζωγράφε, αν έχεις ψυχή μέσα στο σώμα σου, ζωγράφισε και μαύρα αγγελάκια! Κι αυτά πάνε στον ουρανό, κι αυτά τα αγαπάει η Παναγία…», ικετεύει τους ζωγράφους αυτού του κόσμου ένας μαύρος πατέρας που έχασε το μαύρο του παιδί και δεν βλέπει πουθενά ζωγραφισμένο ένα μαύρο αγγελάκι. Είναι στίχος στο πολύ γνωστό λατινοαμερικάνικο τραγούδι «ανχελίτος νέγκρος» που με συγκλονιστικό τρόπο επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητα των ρατσιστικών διακρίσεων: και ως νεκρός παραμένεις θύμα τους, δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξεις κατηγορία! […]

Aξίες που εμφανίζονται συχνά και σε σχολικά βιβλία της Δύσης, είναι η ομοιογένεια της ομάδας (από την οικογένεια ως το έθνος), η τάξη που συμπεριλαμβάνει την ύπαρξη ενός δυνατού κράτους, που είναι σε θέση να εγγυηθεί δίκαιο και τάξη, η θρησκεία βεβαίως στηριγμένη στο Μονοθεϊσμό, η Δημοκρατία με την έννοια ενός πλουραλιστικού κοινοβουλευτικού πολιτικού συστήματος, ένας σταθερός τρόπος ζωής, η βιομηχανική παραγωγή, η γραφή και οι τηλεπικοινωνίες ως ανώτατες βαθμίδες της επικοινωνίας.

Ο αντίποδας σ’ ένα τέτοιο σύστημα αξιών παρουσιάζεται ως μία ανοργάνωτη και αποσπασμένη ομάδα, που ζει απομονωμένη, που δεν θέλει να τηρήσει νόμους που άλλοι έξωθεν θέλουν να τους επιβάλλουν, που πιστεύει σε άλλο\ πολλούς θεούς, δεν έχει σταθερή κατοικία, ζει απ ό,τι παράγει η γη.

Ο επεκτατισμός, η επιθετικότητα και άλλα γνωστά σε αρκετούς δυτικούς πολιτισμούς ως αξίες τους, η υπερβολική αγάπη για τα χρήματα, τα υλικά αγαθά, ο εγωκεντρισμός, η υπεροπτική σχέση του ανθρώπου με τη φύση και η εκμετάλλευσή της, δεν θα σχολιαστούν εδώ περαιτέρω, παρότι στα αντίστοιχα εκπαιδευτικά συστήματα γίνεται συχνά ελλιπής ή αποσπασματική αναφορά.

Όταν στα παιδιά, μέσα από την διαπαιδαγώγηση και την κοινωνικοποίηση, δίνεται ένα σύστημα αξιών βασισμένο σε απόλυτες αντιθέσεις και διαχωρισμούς, στο οποίο υπάρχουν κυρίαρχοι και υποτελείς , ανώτεροι και κατώτεροι, ικανοί και ανίκανοι, ευφυείς και ηλίθιοι, ισχυροί και ανίσχυροι, λευκοί και μαύροι, πλούσιοι και φτωχοί και όλοι αυτοί υπάρχουν έτσι, επειδή «βιολογικά σε τελική ανάλυση πρέπει να είναι έτσι», τότε δυστυχώς δημιουργούμε «εν δυνάμει ρατσιστές», τότε είναι δύσκολο να μη γίνεις ρατσιστής. […]

Στην περίπτωση της υιοθέτησης ρατσιστικής αντίληψης του κόσμου «οι Άλλοι» δεν έχουν γίνει ακόμα αποδεκτοί ως ομοειδείς δηλαδή ως άνθρωποι, πόσο μάλλον ως ισότιμοι ή ως δημιουργοί πολιτισμού.

Ένα πολύ σημαντικό θέμα είναι και το θέμα της ευθύνης που η Pat Schipman πολύ εύστοχα επισημαίνει ότι είναι και ατομική και συλλογική. «Είμαστε συλλογικά υπεύθυνοι για τις απαράδεκτες συνθήκες στις οποίες ζουν τόσοι πολλοί άνθρωποι, για τις ευκαιρίες που δεν προσφέρονται, για τις δυνατότητες που δεν παρέχονται, για την εκπαίδευση που δεν υπήρξε ποτέ διαθέσιμη. Αυτές οι καταστροφές είναι δικό μας σφάλμα, που πρέπει να το αναγνωρίσουμε και να το επανορθώσουμε.»

Οι στρατηγικές κατά του ρατσισμού ομαδώνονται σε δράσεις πολλαπλών επιπέδων που λειτουργούν παράλληλα και συμπληρωματικά:

1. Παρέμβαση και πρόληψη κατά του ρατσισμού και της βίας, σε επίπεδο όλων των μελών της κοινωνίας με πληροφόρηση, ενημέρωση, αλλαγή νοοτροπίας και αποδόμηση στερεοτύπων.

2. Σχεδιασμός πολιτικής κατά της θεσμικής διάκρισης και της δομικής βίας.

3. Δράσεις κατά του καθημερινού ρατσισμού σε επίπεδο όλων των μελών της κοινωνίας.

4. Δημιουργία θεσμών δια βίου εκπαίδευσης.

Παπαγιάννη Βούλα: «Προσεγγίσεις της ψευδοθεωρίας του ρατσισμού. Κριτήρια ανίχνευσης ρατσιστικών προτύπων»

ΘΕΜΑΤΑ

Α1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου. (100 – 120 λέξεις) (μονάδες 20)

Β1) Να σχολιάσετε την πρώτη παράγραφο του κειμένου. (μονάδες 10)

Β2) Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην 1^η και στην τελευταία παράγραφο του κειμένου. (μονάδες 5)

Γ1) Να συμπληρώσετε τα κενά με τις λέξεις του κειμένου που υπογραμμίζονται. (μονάδες 10)

α) Αποτελεί ____________ του κράτους η δημιουργία σχολείων και νοσοκομείων. β) __________ απέναντι στους ηλικιωμένους είναι αρκετοί ιδιοκτήτες καφετεριών στην πλατεία Αριστοτέλους, αφού δεν τους επιτρέπουν να πιουν καφέ. γ) Αναρωτιέται κανείς πού οδηγεί όλη αυτή η __________  παραδοσιακών παραγωγικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας. δ) Ο Φέρστερ βρήκε _________ την άμυνα της Καλαμαριάς χαρίζοντας τη νίκη-πρόκριση στην ομάδα του. ε) Στην ψυχολογία _________ είναι το χαρακτηριστικό το οποίο ορίζει ένα πρόσωπο αναφερόμενο στις δικές του απόψεις και ενδιαφέροντα ως τα πιο σημαντικά.

Γ2) Να σχολιάσετε τη χρήση του θαυμαστικού (!) στην πρώτη παράγραφο του κειμένου. (μονάδες 5)

Δ) Με αφορμή τα συχνά φαινόμενα ρατσισμού που προβάλλονται στα ΜΜΕ, να γράψετε ένα άρθρο για την ιστοσελίδα του σχολείου σας στο οποίο θα παρουσιάσετε τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος. (400 – 450 λέξεις). (μονάδες 50)

Παράδοση και Μοντερνισμός : ερωτική ποίηση

Με αφορμή το ποίημα του Ι. Βηλαρά "Σαν πεταλούδα στη φωτιά" οι μαθητές σε ομάδες μπορούν να μελετήσουν  παράλληλα ποιήματα ως προς το θέμα και να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφορές. Ακολουθούν κείμενα Ελλήνων και ξένων ποιητών με θέμα τον έρωτα ή την απουσία του.

Για νάρθουν – Κ. Καβάφης

Ένα κερί αρκεί. Το φως του το αμυδρό

αρμόζει πιο καλά, θάναι πιο συμπαθές

σαν έρθουν της Aγάπης, σαν έρθουν η Σκιές.

Ένα κερί αρκεί. Η κάμαρη απόψι

να μη έχει φως πολύ. Μέσα στην ρέμβην όλως

και την υποβολή, και με το λίγο φως —

μέσα στην ρέμβην έτσι θα οραματισθώ

για νάρθουν της Aγάπης, για νάρθουν η Σκιές.

Ναζίμ Χικμέτ (1902-1963)

Να γελάσεις απ’ τα βάθη των χρυσών σου ματιών
είμαστε μες στο δικό μας κόσμο.

Η πιο όμορφη θάλασσα
είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει.
Τα πιο όμορφα παιδιά
δεν έχουν μεγαλώσει ακόμα.
Τις πιο όμορφες μέρες μας
δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα.

Κι αυτό που θέλω να σου πω,
το πιο όμορφο απ' όλα,
δε σ' τό 'χω πει ακόμα.

(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος)

Μ. Πολυδούρη - Μόνο γιατί μ'αγάπησες

Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες

στα περασμένα χρόνια.

Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα

και σε βροχή, σε χιόνια,

δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες.

Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου

μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα,

μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο

κ’ έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα,

μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου.

Μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν

με την ψυχή στο βλέμμα,

περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο

της ύπαρξής μου στέμμα,

μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν.

Μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες

και στη ματιά σου να περνάη

είδα τη λυγερή σκιά μου, ως όνειρο

να παίζει, να πονάη,

μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες.

Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε

γι’ αυτό έμεινεν ωραίο το πέρασμά μου.

Σα να μ’ ακολουθούσες όπου πήγαινα,

σα να περνούσες κάπου εκεί σιμά μου.

Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε.

Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα,

γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη.

Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη

μένα η ζωή πληρώθη.

Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα.

Μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου

μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια.

Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου

μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια,

μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου.

Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες

έζησα, να πληθαίνω

τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες

κ’ έτσι γλυκά πεθαίνω

μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες.

Ρόμπερτ Μπερνς (1759-1796)

Είν' η αγάπη μου σαν ένα πορφυρένιο ρόδο

Που μόλις ξεπετάχτηκε τον πρώτο μήνα του καλοκαιριού:

Είν' η αγάπη μου σαν τη μελωδία

Που παίζεται γλυκά σ' ένα ρυθμό αρμονικού συντονισμού.

Τόσ' όμορφη είσαι εσύ, γλυκειά μου αγαπημένη,

Τόσο βαθειά εγώ σε αγαπώ:

Κι ακόμα θε' να σ' αγαπώ, ακριβή μου,

Μέχρι να λείψει το θαλασσινό νερό.

Μέχρι που ολότελα οι θάλασσες στερέψουν, ακριβή μου,

Κι οι βράχοι λιώσουν με του ήλιου το λαμπρό το φως:

Κι εγώ θα σ' αγαπώ ακόμα, ακριβή μου,

Ενώ κινούμενη άμμος θα' ναι της ζωή μου η οδός

Να 'σαι καλά μοναδική μου αγαπημένη

Ένα αντίο προσωρινά!

Και θα ξανάρθω, ακριβή μου αγαπημένη.

Έστω κι αν βρίσκομαι δέκα χιλιάδες μίλια μακριά.

(Μτφ.: Χρίστος Γούδης)

Ντίνος Χριστιανόπουλος -  ΕΝΟΣ ΛΕΠΤΟΥ ΣΙΓΗ

Εσείς που βρήκατε τον άνθρωπό σας

κι έχετε ένα χέρι να σας σφίγγει τρυφερά,

έναν ώμο ν’ ακουμπάτε την πίκρα σας,

ένα κορμί να υπερασπίζει την έξαψή σας,

κοκκινίσατε άραγε για την τόση ευτυχία σας,

έστω και μια φορά;

είπατε να κρατήσετε ενός λεπτού σιγή

για τους απεγνωσμένους;

Σαίξπηρ – Σονέτο 116

Κανένα εμπόδιο να ενωθούν πιστές καρδιές

δεν παραδέχομαι' δεν είναι αγάπη αυτή

που αλλάζει με της τύχης όλες τις στροφές

και με το κάθε σκούντημα παραστρατεί

Όχι ' είναι ένα σημάδι αιώνια σταθερό

που απαρασάλευτο τις μπόρες αντικρίζει'

του ναύτη το άστρο, που κι αν έχει μετρημό

πόσο μακριά 'ναι, δε μετριέται πόσο αξίζει

Δεν είν' η αγάπη ροδομάγουλα και χείλια,

μπαίγνιο για το κυρτό δρεπάνι του καιρού'

η αγάπη δεν πηγαίνει με ώρες και με μίλια,

γιατί θα βρει την άκρη πάντα και παντού.

Αν είναι πλάνη αυτό μ' απόδειξην εμέ,

ούτ' έγραψα, ούτε μ' αγάπησε άνθρωπος ποτέ.