Γιώργος Σεφέρης, Τρία χαϊκού

Το χαϊκού (‎αστείος στίχος) είναι μια ιαπωνική ποιητική φόρμα. Παραδοσιακά αποτελείται από τρεις ομάδες των 5, 7, 5 συλλαβών, οι οποίες τοποθετούνται σε τρεις στίχους για έμφαση ή σε έναν, χωρισμένο με κενά. Το χαϊκού είναι με συνολικά 17 συλλαβές η πιο σύντομη μορφή ποίησης στον κόσμο. Περιγράφει μια εικόνα της φύσης και δίνει στοιχεία για την εποχή του χρόνου μέσα από εποχιακές λέξεις (Κίγκο). Υπάρχουν επίσης ποιητές χαϊκού οι οποίοι ακολουθούν μια πιο ελεύθερη φόρμα. Ο ιδρυτής του σύγχρονου χαϊκού ως αυτόνομης μορφής ποίησης ήταν ο Μασαόκα Σίκι, ο οποίος επίσης διαμόρφωσε τον όρο χαϊκού (από τους παλιότερους χαϊκάι ή χόκκου). Το χαϊκού διαβάζεται σε μια αναπνοή.

Στο χαϊκού γίνεται η προσπάθεια να συλληφθεί η στιγμή και να διατηρηθεί στην αιωνιότητα. Καθώς οι λέξεις δεν είναι αρκετές για να περιγράψουν την ολότητα μιας στιγμιαίας εμπειρίας, ο ποιητής περιγράφει αχνά μια ιδέα και αφήνει τον αναγνώστη να συμπληρώσει.

Τα χαϊκού έχουν μια εποχιακή λέξη ή κίγκο η οποία καταδεικνύοντας μια εποχή του χρόνου δίνει στον αναγνώστη ένα πλαίσιο αναφοράς. Η εποχή δε χρειάζεται να αναφερθεί ρητά αλλά μπορεί να υπονοηθεί μέσω άλλων λέξεων. Μερικές από τις πιο γνωστές είναι οι ανθισμένες κερασιές, τα αηδόνια και οι ιτιές για την άνοιξη, μια απογευματινή αύρα, οι λιβελλούλες ή τα κρίνα για το καλοκαίρι, η πανσέληνος, τα κόκκινα φύλλα και τα σκιάχτρα για το φθινόπωρο και οι πάπιες, ο παγετός και το χαλάζι για το χειμώνα. Στο χαϊκού του βατράχου, ο βάτραχος είναι το κίγκο για την άνοιξη.

Τρία χαϊκού

IA'

Πού να μαζεύεις

τα χίλια κομματάκια

του κάθε ανθρώπου.

Η ψυχική εξουθένωση, η απογοήτευση κυριαρχεί παρουσιάζοντας την εικόνα ενός ανθρώπου θρυμματισμένου, κατακερματισμένου. Η απορία είναι ολοφάνερη : πώς να συγκεντρώσεις τα κομμάτια του ανθρώπου και να τον ανασυνθέσεις.

IE'

Bουλιάζει ο κόσμος

κρατήσου, θα σ' αφήσει

μόνο στον ήλιο.

Ο κόσμος βουλιάζει σαν καράβι και ο ποιητής αναφέρεται στην εναγώνια προσπάθεια του ανθρώπου να κρατηθεί στην επιφάνεια. Τονίζεται η αποξένωση, η αλλοτρίωση του ανθρώπου σε έναν κόσμο αφιλόξενο.

IΣT'

Γράφεις·

το μελάνι λιγόστεψε

η θάλασσα πληθαίνει.

Ο ποιητής νιώθει απόγνωση, αφού στερείται έμπνευσης, ενώ τα προβλήματα γύρω του αυξάνονται.

  

Φύλλο εργασίας

1.       Ποιο είναι το θέμα των τριών χαϊκού;

2.      Ποιο συναίσθημα κυριαρχεί;

3.      Ποια παράδοξη εικόνα εντοπίζετε στο καθένα;

4.      Να εντοπίσετε το σχήμα λόγου που επιλέγει ο ποιητής για να εκφράσει τις σκέψεις του στο καθένα.

5.      Ποια κοινά χαρακτηριστικά παρατηρείτε στα τρία χαϊκού ως προς τη μορφή;

Δημιουργική γραφή

1.       Να γράψετε δικά σας χαϊκού.

2.      Να ζωγραφίσετε εικόνες που αντιστοιχούν στα χαϊκού του Σεφέρη.

3.      Να οπτικοποιήσετε τα χαϊκού του Σεφέρη ή τα δικά σας δημιουργώντας μια παρουσίαση με το power point.

δικτυογραφία

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2368,9024/

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2368,9024/extras/activities/index08_09_metaselida/index08_09_metaselida.html

http://www.greek-language.gr/Resources/literature/tools/concordance/browse.html?text_id=1641&hi=269635&cnd_id=

http://aesop.iep.edu.gr/node/12916

https://www.slideshare.net/agpapado/ss-46422092

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%BF%CF%8D

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%BF_%CE%9C%CF%80%CE%B1%CF%83%CF%8C#.CE.A4.CE.BF_.CF.87.CE.B1.CF.8A.CE.BA.CE.BF.CF.8D_.CF.84.CE.BF.CF.85_.CE.B2.CE.B1.CF.84.CF.81.CE.AC.CF.87.CE.BF.CF.85

http://www.24grammata.com/wp-content/uploads/2012/02/haiku+heidegger-24grammata.com_.pdf

http://paleochori-lesvos.blogspot.gr/2013/03/blog-post_29.html