Έκφραση - Έκθεση Α' Λυκείου : Όρια και εφηβεία

Τα όρια και η εφηβεία είναι έννοιες συμπληρωματικές που όμως πολύ εύκολα μπορούν να γίνουν συνθήκη για συγκρούσεις.

Είναι πολύ σημαντικό να υπογραμμιστεί η αναγκαιότητα των ορίων πριν τη φάση της εφηβείας… Το νέο άτομο θα πρέπει να έχει επίγνωση των ορίων του, δηλαδή να έχει ήδη υιοθετήσει συμπεριφορές που θα του επιτρέψουν την είσοδό του στον κόσμο της αμφισβήτησης και της αναζήτησης.

Η κυρία Κοτσιφάκου τονίζει στο efiveia.gr ότι θα πρέπει να καταστεί σαφές πως η είσοδος του παιδιού στην εφηβεία δεν είναι παρά μια φάση έντονων κλυδωνισμών και δοκιμασιών. Το σώμα αλλάζει, οι ορμόνες το ίδιο, αρχίζει να δομεί ουσιαστική αντίληψη για τον κόσμο, διαφαίνονται οι πρώτες ψυχικές συγκρούσεις, ξεκινά η έντονη αμφισβήτηση. Αν μέχρι τη φάση αυτή ο έφηβος δεν έχει νιώσει ασφάλεια μέσα στο οικογενειακό του περίγυρο, αν δεν εκτιμά τα πρόσωπα μέσα σε αυτό κι αν δεν έχει αισθανθεί μέλη του περιβάλλοντός του και ειδικά τους γονείς του, ως ανθρώπους που μπορεί να εμπιστευτεί, τότε η φάση της εφηβείας μάλλον θα είναι δυσκολότερη τόσο για το ίδιο το παιδί όσο και για τους γύρω του.

Η έννοια των ορίων πολλές φορές παραπλανά. Με τον όρο αυτό, σε καμία περίπτωση δεν εννοούμε την τιμωρία. Αντιθέτως, τα όρια προφυλάσσουν το παιδί από το αίσθημα του χάους και το βοηθούν να δομήσει σταδιακά την έννοια του εαυτού του και του χώρου του. Τα όρια ανάλογα με την ηλικία διευρύνονται ώστε το παιδί να νιώθει πως μέρα με την ημέρα κατακτά περισσότερο έδαφος στον κόσμο. Τα όρια δίνουν αρχικά ασφάλεια αφού πλαισιώνουμε με φροντίδα και σεβασμό το παιδί και αργότερα γίνονται χώρος δράσης και έκφρασής του.

Στην εφηβεία λοιπόν των έντονων συγκρούσεων και αναταραχών ο έφηβος θα πρέπει να αισθάνεται ήδη ενεργό και πολύτιμο μέρος ενός οργανωμένου συνόλου, ειδικά της οικογένειάς του. Θα πρέπει ήδη να σέβεται και να εκτιμά το χώρο του ώστε όση και να είναι η αμφισβήτηση ή ο θυμός του μέσα του να υπάρχουν ακλόνητες σταθερές ανθρώπων.

Αν παρόλα αυτά για διάφορους λόγους η έννοια των ορίων δεν έχει αφομοιωθεί σωστά μέχρι τη φάση της εφηβείας θα πρέπει ειδικά οι γονείς αλλά και το σχολείο ως φορέας κοινωνικοποίησης να δράσουν συντονισμένα και με προσοχή.

Σε καμία περίπτωση δεν υποτιμούμε τον έφηβο και του δίνουμε χώρο για να εκφράσει αυτά που νιώθει είτε μέσω της έντασης είτε μέσω της απόσυρσής του. Προσπαθούμε όσο αυτό είναι εφικτό να αποτελούμε παράδειγμα των όσων λέμε (π.χ. δεν μπορούμε να μιλάμε για σεβασμό και ηρεμία όταν οι γονείς οι ίδιοι φωνάζουμε και χρησιμοποιούμε λεκτική βία). Πολύ σημαντικό είναι να κερδίσουμε το σεβασμό και την εκτίμηση του εφήβου. Τότε και μόνο τότε θα μας πλησιάσει και θα μπορέσουμε να τον βοηθήσουμε στην αναζήτησή του. Τα όρια θα πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας, πως πρέπει να δρουν ως σανίδα στήριξης και όχι τιμωρίας διότι ο νέος άνθρωπος θα πάει εκεί που εκτιμά κι εκεί που νιώθει πως τον αγαπούν αλλά κυρίων τον ακούν…

Κλ. Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια Κατερίνα Κοτσιφάκου

Φύλλο εργασίας

1.       Με ποια επιχειρήματα η συγγραφέας τεκμηριώνει τη σημασία των ορίων στην εφηβική ηλικία;

2.   «Η είσοδος του παιδιού στην εφηβεία δεν είναι παρά μια φάση έντονων κλυδωνισμών και δοκιμασιών». Να σχολιάσετε την παραπάνω άποψη.

3.      Να κάνετε το διάγραμμα του κειμένου.

4.      Να αιτιολογήσετε τη χρήση των αποσιωπητικών στο τέλος του κειμένου.

5.    Να εντοπίσετε τη λειτουργία δήλωσης ή συνυποδήλωσης στα παραδείγματα που ακολουθούν : α) «όρια και εφηβεία», β) «το παιδί να νιώθει πως μέρα με την ημέρα κατακτά περισσότερο έδαφος στον κόσμο», γ) «Τα όρια θα πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας, πως πρέπει να δρουν ως σανίδα στήριξης». Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

6.   α) Να βρείτε συνώνυμα των λέξεων που υπογραμμίζονται στο κείμενο. β) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις υπογραμμισμένες λέξεις.

7.    Να γράψετε ένα διάλογο μεταξύ ενός εφήβου και των γονιών του με θέμα τα όρια σε ποικίλα ζητήματα (π.χ. διάβασμα, εμφάνιση, έξοδος, χρήση κινητού κλπ).