Θεωρία αφήγησης : Αφηγηματικοί τρόποι – Αφηγηματικές τεχνικές

πηγή φωτογραφίας

Αφηγηματικοί τρόποι

αφήγηση, περιγραφή, διάλογος, εσωτερικός μονόλογος, ελεύθερος πλάγιος λόγος, αφηγηματικό σχόλιο (παρεμβολή σχολίων του αφηγητή)

Αφηγηματικές τεχνικές

1.       Αφηγητής σε σχέση με την ιστορία που αφηγείται

ú  αυτοδιηγητικός (πρωταγωνιστής)

ú  ομοδιηγητικός (συμμετέχει στην ιστορία)

ú  ετεροδιηγητικός (αφηγείται την ιστορία κάποιου άλλου)

2.      Αφηγηματικό επίπεδο

ú  εξωδιηγητικό (αφήγηση γεγονότων εξωτερικών σε σχέση με το κείμενο, πρόλογοι, εισαγωγικές αφηγήσεις)

ú  ενδοδιηγητικό (αφήγηση γεγονότων που ανήκουν στην κύρια ιστορία)

ú  μεταδιηγητικό (εγκιβωτισμός, δευτερεύουσα αφήγηση που εγκιβωτίζεται στην κύρια)

3.      Σειρά των γεγονότων

ú  Ευθύγραμμη ή γραμμική αφήγηση

ú  Αναχρονίες

α) αναδρομή ή ανάληψη (αναδρομή στο παρελθόν)

β) προδρομική αφήγηση ή πρόληψη (παρεμβολή γεγονότων που θα συμβούν στο μέλλον)

ú  άλλοι τρόποι παραβίασης της ομαλής χρονικής σειράς

α) In medias res (= στο μέσο των πραγμάτων)

β) εγκιβωτισμός

γ) παρέκβαση ή εμβόλιμη αφήγηση (προσωρινή διακοπή και αναφορά σε κάποιο θέμα που δε σχετίζεται με την ιστορία)

δ) προϊδεασμός – προσήμανση (προετοιμασία του αναγνώστη για το τι πρόκειται να ακολουθήσει)

ε) προοικονομία (ένα μελλοντικό γεγονός του μύθου προετοιμάζεται κατάλληλα, για να το δεχθεί ο αναγνώστης ως κάτι το απόλυτα λογικό και φυσικό)

4.      Διάρκεια

ú  Σκηνή, ΧΙ = ΧΑ (διάλογος, ο χρόνος της ιστορίας ταυτίζεται με το χρόνο αφήγησης)

ú   επιτάχυνση ΧΙ > ΧΑ

α) έλλειψη ή αφηγηματικό κενό (ο αφηγητής παραλείπει γεγονότα που εννοούνται εύκολα ή δε συμβάλλουν στην πλοκή)

β) περίληψη

γ) παράλειψη (κάποια γεγονότα δεν αναφέρονται καθόλου, επειδή δε σχετίζονται με την ιστορία)

ú    επιβράδυνση ΧΙ < ΧΑ

α) παύση (με την περιγραφή συνήθως αναστέλλεται η ροή του χρόνου)

β) επιμήκυνση (αφηγηματικό σχόλιο)

5.      Η συχνότητα εμφάνισης ενός γεγονότος

ú  μοναδική αφήγηση (αφήγηση γεγονότος που έγινε μία φορά)

ú  επαναληπτική αφήγηση (ένα γεγονός αναφέρεται πολλές φορές, συνήθως μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες)

ú  θαμιστική αφήγηση (ένα γεγονός που συνέβη πολλές φορές αναφέρεται μία φορά)

6.      Αφήγηση με βάση την εστίαση

ú  μηδενική εστίαση ή χωρίς εστίαση (παντογνώστης αφηγητής ή αφηγητής – θεός, αφηγητής > πρόσωπα

ú  αφήγηση με εσωτερική εστίαση (ο αφηγητής γνωρίζει όσα και τα πρόσωπα, αφηγητής = πρόσωπα)

ú  αφήγηση με εξωτερική εστίαση (ο αφηγητής γνωρίζει λιγότερα από τα πρόσωπα, αφηγητής < πρόσωπα)

Πηγές

ú  Νεοελληνική Λογοτεχνία, Φάκελος Υλικού, Δίκτυα κειμένων (Γ’ Γενικού Λυκείου)

ú  Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων

ú  Προσεγγίσεις στη Θεωρία της Λογοτεχνίας, Γιούλα Μυλωνάκου – Σαϊτάκη, Εκδόσεις Φυτράκη