ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ

      Από το 1994 καθιερώθηκε η 5η Απριλίου ως Πανελλήνια Ημέρα των Προσφύγων. Η πρωτοβουλία ανήκε σε μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, στο Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων της Εκκλησίας της Ελλάδας, του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης και του Γραφείου της Αθήνας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ.

        Η Ελλάδα είναι   από τις χώρες με το υψηλότερο ποσοστό προσφύγων.Το 1922 ενάμιση εκατομμύριο πρόσφυγες επιβίωσαν από τις εκκαθαρίσεις του τουρκικού εθνικισμού,και εγκαταστάθηκαν στο βαλκανικό νότο πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία,τον Πόντο,την Ανατολική Θράκη.

 

 

 

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΣΚΟΥΣΑΝ ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥΣ

Από την επιτροπή ζητήθηκαν τα στοιχεία των εποικιστών προσφύγων. Ήταν 1.200 οικογένειες από τις οποίες οι μισές απασχολούνταν με την ταπητουργία, οι 250 με τη ροδελαιοπαραγωγή και οι υπόλοιποι με το εμπόριο και διάφορα άλλα επαγγέλματα, τεχνίτες, κτίστες κ.λπ.

Όλγα Βογιατζόγλου, «Η βιομηχανική εγκατάσταση στη Νέα Ιωνία», στο συλλογικό τόμο Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα, ό.π., σσ. 147-148

 

    "Ανοίξαμε εργαστήρια, βρεφοκομεία, νηπιαγωγεία, σχολεία κεντήματος και ραπτικής..."

Μα ήταν αμέτρητοι οι πεινασμένοι. Μας είχε παραχωρήσει ο Πλαστήρας τα Παλαιά Ανάκτορα κι εκεί είχαμε εγκαταστήσει τα επιτελεία μας, όσοι εργαζόμαστε για τους πρόσφυγες, η πρώτη επιτροπή εγκαταστάσεως όπου εργάζουνταν ο Στέφανος, η Μάνα, η Κουντουριώτη, διάφορες άλλες κυρίες, κι εγώ. Ανοίξαμε εργαστήρια, βρεφοκομεία, νηπιαγωγεία, σχολεία κεντήματος και ραπτικής, παπουτσίδικα, ό,τι μπορούσαμε να φανταστούμε και ό, τι μπορούσαν αυτοί να κάνουν.

Ελευθέριος Βενιζέλος, Αρχείο Π.Σ. Δέλτα, ό.π., σσ. 133-134

"Προσφυγικόν ζήτημα εν Ελλάδι"

«Η κατανομή των προσφύγων εγένετο άνευ ουδενός κριτηρίου, ένεκα της σπουδής μεθ' ης, ιδία εκ Μ. Ασίας, εγένετο η μεταφορά αυτών, επικρατησάσης μόνον της απόψεως να διευθύνωνται τα ατμόπλοια εις την εγγυτέραν ελευθέραν γωνίαν και όπου κατά συμπεριφοράν υπετίθετο ότι ευκολώτερα και προχειρότερα θα ήσαν τα μέσα στεγάσεως. Έπεται εκ τούτου ότι ήδη παρίσταται εκ νέου ανάγκη νέων μετακινήσεων του προσφυγικού πληθυσμού, πρώτον ίνα τα μέλη της αυτής οικογενείας επανεύρωσιν άλληλα, δεύτερον δε ίνα συνενωθώσιν επί το αυτό οι κάτοικοι των ιδίων συνοικισμών, χωρίων, κωμοπόλεων».

ΑΥΕ, φακ. Ε, προσφυγικόν ζήτημα εν Ελλάδι, 1923
Άννα Παναγιωταρέα, Όταν οι αστοί έγιναν πρόσφυγες, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1994, σ. 148

 

"...τίτλος ανυποληψίας το «πρόσφυγας»..."

«Είμαστε Έλληνες όσο κι εδώ. Αλλά με το «πρόσφυγες» μας ξεχώρισαν, μας τοποθέτησαν στο περιθώριο της κοινωνίας και κοντέψαμε να ξεχάσουμε τις ήμαστε. Ήταν τίτλος ανυποληψίας το «πρόσφυγας», πώς να σας το πω. Μόνο όταν πιάσαμε στα χέρια μας τον κόπο μας και κάναμε δικό μας σπίτι, όταν έγιναν γνωστοί οι Κόντογλου, Βαλσαμάκης, Βενέζης, οι επιστήμονες μας κι έτρεχαν σ' αυτούς οι ντόπιοι να τους συμβουλευτούν, τότε το "πρόσφυγας", δεν μας ένοιαζε. Τιμή μας, που αν και μας ήθελαν πρόσφυγες, εμείς τα είχαμε καταφέρει» (μαρτυρία Π. Καλαϊτζή).

Άννα Παναγιωταρέα, ό.π., σ. 177

 

ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ

«Μείναμε στην προσφυγική συνοικία 'Χωράφια'. Από τον Κήπο που μέναμε ήταν καλύτερα, αλλά ένα δωματιάκι μας έδωσαν με τόσα άτομα μέσα, που ήταν εξαθλίωση. Προσφυγικός συνοικισμός: πείνα, αρρώστιες και δυστυχία. Όσοι έπεσαν στα προσφυγικά σπίτια και δεν γλίτωσαν γρήγορα από αυτά, έμειναν στάσιμοι. Η παράγκα ρήμαξε το ηθικό του κόσμου, του αφαίρεσε την όρεξη για ζωή, τον συμβίβασε με την ανέχεια και τη φτώχεια. Τον έκανε βαθιά μέσα στην ψυχή του να νιώθει πρόσφυγας. Οι παράγκες της προσφυγιάς ήταν η ντροπή μας» (μαρτυρία Τ. Κακλαμάνου).

«Μια ολόκληρη γενιά είδε να καταστρέφεται η υγεία της και να φθείρεται η ζωή της μέσα στα ανήλιαγα και ανθυγιεινά κατώγια, που μόνο κατ' ευφημισμό λέγονταν κατοικίες. Εκεί ένιωσε ο Αϊβαλιώτης ότι ήταν πρόσφυγας, δηλαδή πολίτης στην Ελλάδα δεύτερης κατηγορίας κι όχι Έλληνας, όπως πίστευε όταν ερχόταν» (μαρτυρία Ε. Γόνατα).

Άννα Παναγιωταρέα, ό.π., σσ. 165-166

 

 

Φύσηξεν η νύχτα  σβήσανε τα σπίτια
κι είναι αργά στην ψυχή μου
Δεν ακούει κανένας  όπου κι αν χτυπήσω
η μνήμη με σκοτώνει"
(ΕΛΥΤΗΣ)