alldayschool: Πρωτομαγιά

Δευτέρα 1 Μαΐου 2017

Πρωτομαγιά

Ο Μάης των λουλουδιών και των αγώνων

Κοίτα, Μάης! Κι αναστημένη

θάλασσα και γη.

Κώστας Βάρναλης, Άνοιξη

Κωστής Παλαμάς, Κεράσια (απόσπασμα)

Το Μάη έχ’ η άνοιξη, τα χελιδόνια ο Μάρτης,

ο Απρίλης τα τριαντάφυλλα, κι ο Μάης τα κεράσια.

Κωστής Παλαμάς, Μήνες

ΜΑΪΟΣ

Ο Απρίλης ξανθός, αρχοντιά φημισμένη,

ζαχαρένια θωριά, ο Απρίλης πεθαίνει·

και ο Μάης απάνου του γέρνει,

χαροκόπος λεβέντης, μα δίχως μυαλά,

και του φρόνιμου Απρίλη τα μάτια σφαλά,

και τα πλούτη του παίρνει.

Ο Απρίλης σωρούς θησαυρούς και καλούδια,

τί πουλιά, τί νερά, τί δροσιές, τί λουλούδια

στα παλάτια τα πράσιν’ αφήνει!

Κι απ’ την ίδια στιγμή και απ’ την πρώτη βραδιά

νά ο Μάης· αλύπητα δίχως καρδιά

τα ξοδεύει, τα χύνει.

Με τ’ αηδόνια καλεί τη χαρά και τη χάρη·

όπου νιότη, παιδί, λυγερή, παλικάρι,

όπου φτώχεια, όπου πλούτος γελάει,

του γλυκού μηνυτή καταφτάν’ η λαλιά·

η ζωή με ολάνοιχτη τρέχει αγκαλιά

στο τραπέζι του Μάη.

Της αυγούλας το φως πολυέλαιον έχουν,

τραγουδούν κι αγαπούν και θερίζουν και τρέχουν.

Στ’ αποφάγια, σαν πρόβαλ’ η μέρα,

φεύγ’ η νιότη χορτάτη και φεύγ’ η ζωή,

στις αγάπες η χάρ’, η χαρά στη βοή,

το παιδί στη μητέρα!

«—Το στεφάνι που βλέπεις, αυτό το στεφάνι

απ’ τα πλούτη του Μάη εγώ το ’χω κάνει,

μητερούλα με λούλουδα χίλια.

Ταπεινά κι ακριβά, είναι μία χαρά.

Πώς ταιριάζουνε, κοίτα, ζαμπάκια χλωρά

με φτωχά χαμομήλια.

Όλα τ’ άνθη, μητέρα, δεν είν’ αδερφάκια;

Σε γαστρούλες και κήπους, αγρούς και ρυάκια,

μια δροσιά, και μικρά και μεγάλα;

Να πονώ τα φτωχά δε μου είπες εσύ;

Όλα τα ’θελα· τ’ άλλ’ απ’ αγάπη χρυσή,

από έλεος τ’ άλλα.

Ποιό παιδί σαν εμέ τέτοια έχει μανούλα;

Τίνος άλλου ανθοί έχουν τέτοια δροσούλα;

Τέτοια χάρη και μύρο και χρώμα;

Στου σπιτιού μας την πόρτα θ’ ανθεί κρεμαστό

ώς την άλλη χρονιά που θ’ αλλάξω κι αυτό

με καλύτερ’ ακόμα».

«—Ω παιδί μ’, ο Θεός ένα άλλο στεφάνι

στη μεγάλη μικρή σου καρδιά έχει βάνει

από άλλου Μαγιού ωραιότητα.

Μοσχομύριστο πάντα κι ολόλευκ’ ανθεί,

μα σαν γείρει ξερό δε μπορεί ν’ αλλαχθεί.

Και το λεν αθωότητα».

Μάιος 1882*

Εργατική Πρωτομαγιά

Η πρώτη του Μάη, είναι μέρα ορόσημο για τους αγώνες του εργάτη.

Οι αιματοβαμμένες εξεγέρσεις των εργατών του Σικάγο στις αρχές Μάη του 1886, έγιναν ύστερα από επιτυχημένες διεκδικήσεις των εργατών στον Καναδά το 1872.

Δύο χρόνια νωρίτερα, το 1884, πάρθηκε στο συνέδριο της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας η απόφαση να γίνουν την πρώτη Μάη του 1886 απεργιακές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στο Σικάγο, το μεγαλύτερο τότε βιομηχανικό κέντρο των ΗΠΑ. Αίτημα η μείωση των ωρών εργασίας και σύνθημα "Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο".

Εκείνη τη μέρα, 1η Μαΐου του 1886, 600.000 άνθρωποι συμμετείχαν στις απεργίες που γίνονταν σε όλη την χώρα, και πάνω από 80.000 στο Σικάγο. Αυτό το Σάββατο του 1886, μια εργάσιμη μέρα, οι εργάτες, ξεκίνησαν με τις γυναίκες και τα παιδιά τους για να διαδηλώσουν ειρηνικά στο χώρο της συγκέντρωσης στην πλατεία Haymarket.

Στη γύρω περιοχή, είχαν παραταχθεί αστυνομικές δυνάμεις αποτελούμενες από 1350 άτομα, οπλισμένα με οπλοπολυβόλα οι οποίοι περίμεναν το σύνθημα για να δράσουν.

Κι ενώ το πλήθος παρακολουθούσε τις ομιλίες, ο επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης, διατάσσει να διαλυθεί η συγκέντρωση. Μια βόμβα έσκασε κοντά στους αστυνομικούς οι οποίοι άρχισαν να πυροβολούν και να χτυπούν τους συγκεντρωμένους χωρίς καμιά διάκριση. Είναι ακόμα άγνωστος ο αριθμός των θυμάτων αφού πολλοί τραυματισμένοι κατέληξαν τις επόμενες ημέρες, επίσημα μόνο οκτώ νεκροί αστυνομικοί και τέσσερις διαδηλωτές έχουν επαληθευτεί.

Το γνωστό σκίτσο ενός αναρχικού που πετάει μία βόμβα εμφανίστηκε κατόπιν αυτού του συμβάντος.

Οκτώ συλληφθέντες διαδηλωτές δικάστηκαν, τέσσερις εξ αυτών καταδικάστηκαν σε θάνατο και άλλος ένας αφαίρεσε μόνος του τη ζωή του στην φυλακή. Η διεθνής προβολή αυτής της δίκης δημιούργησε τα θεμέλια της Εργατικής Πρωτομαγιάς ως Εργατικής Γιορτής.

Πρωτομαγιά στην Ελλάδα

Το 1892 έγινε η πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στην Ελλάδα, από το Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Καλλέργη. Το 1893, 2.000 εργάτες διαδήλωσαν ζητώντας οκτάωρο, Κυριακή αργία και κρατική ασφάλιση στα θύματα εργατικών ατυχημάτων. Το 1894, γίνεται μια μεγάλη συγκέντρωση με τα ίδια αιτήματα που λήγει με 10 συλλήψεις και τον Αύγουστο ακολουθεί η σύλληψη του σοσιαλιστή Σταύρου Καλλέργη.

Το 1936 έχουμε τους καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης. Τα γεγονότα ξεκίνησαν γύρω στο Φεβρουάριο, με κατάληψη ενός εργοστασίου ύστερα από την απόρριψη των αιτημάτων των εργατών και συνεχίστηκε με συμπαράσταση καπνεργατών από άλλα εργοστάσια. Εναντίον τους χρησιμοποιήθηκε τόσο η αστυνομία όσο και ο στρατός. Δεν υπήρχε κεντρική συγκέντρωση, αλλά μικρές συγκεντρώσεις με ομιλητές σε διάφορα μέρη της πόλης. Σε μια συγκέντρωση στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου, χωροφύλακες πυροβόλησαν και σκότωσαν 7-8 εργάτες. Σ' αυτό το σημείο έχει στηθεί το μνημείο του καπνεργάτη. Με πυροβολισμούς προσπάθησαν να διαλύσουν και τις άλλες συγκεντρώσεις και συνολικά είχαμε τουλάχιστον 12 νεκρούς και 300 τραυματίες. Οι δολοφονίες των εργατών αποτέλεσαν την έμπνευση του Ρίτσου για τον «Επιτάφιο».

Σημειώνεται ότι στην Καισαριανή την 1η Μαΐου 1944, η εργατική Πρωτομαγιά συνέπεσε με την άνανδρη εκτέλεση 200 Ελλήνων κομμουνιστών και αριστερών αγωνιστών, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στο σκοπευτήριο Καισαριανής από το στρατόπεδο Χαϊδαρίου από τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής. Η ίδια ημέρα είναι ημέρα ιστορικής τιμής και μνήμης.