άγνωστο κείμενο Β' Λυκείου

Το 412 π.Χ. ο Λυσίας επιστρέφοντας στην Αθήνα εγκαταστάθηκε εκεί, όπου ζούσε ως πλούσιος ισοτελής, έχοντας κτήματα, τρία σπίτια και εργοστάσιο ασπίδων στον Πειραιά, όπου εργάζονταν 120 δούλοι. Όμως η έντονη πολιτική δράση και τα δημοκρατικά του φρονήματα ενόχλησαν τους Τριάκοντα τυράννους. Ο τύραννος Ερατοσθένης θανάτωσε τον αδερφό του Λυσία Πολέμαρχο, ενώ ο Λυσίας διέφυγε στα Μέγαρα, χάνοντας μεγάλο μέρος από την περιουσία του. Ο Λυσίας, μόλις επέστρεψε στην Αθήνα το 403 π.Χ., παρουσιάστηκε στο δικαστήριο ως κατήγορος του Ερατοσθένη, του φονιά του αδελφού του. Ο λόγος Κατά Ερατοσθένους είναι ο μόνος που εκφωνήθηκε από τον ίδιο το ρήτορα στο δικαστήριο. (Βικιπαίδεια)

Κείμενο

Ὅσοι δ’ ἐκ Πειραιῶς ἐστε, πρῶτον μὲν τῶν ὅπλων ἀναμνήσθητε, ὅτι πολλὰς μάχας ἐν τῇ ἀλλοτρίᾳ μαχεσάμενοι οὐχ ὑπὸ τῶν πολεμίων ἀλλ’ ὑπὸ τούτων εἰρήνης οὔσης ἀφῃρέθητε τὰ ὅπλα, ἔπειθ’ ὅτι ἐξεκηρύχθητε μὲν ἐκ τῆς πόλεως, ἣν ὑμῖν οἱ πατέρες παρέδοσαν, φεύγοντας δὲ ὑμᾶς ἐκ τῶν πόλεων ἐξῃτοῦντο. Ἀνθ’ ὧν ὀργίσθητε μὲν ὥσπερ ὅτ’ ἐφεύγετε, ἀναμνήσθητε δὲ καὶ τῶν ἄλλων κακῶν ἃ πεπόνθατε ὑπ’ αὐτῶν, οἳ τοὺς μὲν ἐκ τῆς ἀγορᾶς τοὺς δὲ ἐκ τῶν ἱερῶν συναρπάζοντες βιαίως ἀπέκτειναν, τοὺς δὲ ἀπὸ τέκνων καὶ γονέων και γυναικῶν ἀφὲλκοντες φονέας αὑτῶν ἠνάγκασαν γενέσθαι καὶ οὐδὲ ταφῆς τῆς νομιζομένης εἴασαν τυχεῖν, ἡγούμενοι τὴν αὑτῶν ἀρχὴν βεβαιοτέραν εἶναι τῆς παρὰ τῶν θεῶν τιμωρίας. Ὅσοι δὲ τὸν θάνατον διέφυγον, πολλαχοῦ κινδυνεύσαντες καὶ εἰς πολλὰς πόλεις πλανηθέντες ἐνδεεῖς ὄντες τῶν ἐπιτηδείων, ἤλθετε εἰς τὸν Πειραιᾶ.

Λεξιλόγιο

ἐν τῇ ἀλλοτρίᾳ = σε ξένη χώρα// ἐξεκηρύχθητε = κηρυχθήκατε έκπτωτοι// φεύγω = είμαι εξόριστος// ἀφὲλκοντες = αρπάζοντας// οὐδὲ ταφῆς τῆς νομιζομένης εἴασαν τυχεῖν = δεν έδιναν καν άδεια να θαφτούν με τα καθιερωμένα έθιμα (ἐάω-ῶ = αφήνω, ανέχομαι, δίνω άδεια, επιτρέπω)// ἐνδεεῖς ὄντες τῶν ἐπιτηδείων = μη έχοντας τα απαραίτητα για να ζήσετε

 Δραστηριότητες

α) Γραμματική

1.       ἐστε, ἀναμνήσθητε, ἐξῃτοῦντο : να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στο β’ ενικό του ίδιου χρόνου και να γραφούν οι ονοματικοί τύποι.

2.      ἀφῃρέθητε,  ἐξεκηρύχθητε,  ὀργίσθητε,  ἀπέκτειναν : να γραφούν τα απαρέμφατα όλων των χρόνων και οι μετοχές στη δοτική ενικού και στα 3 γένη.

3.      πεπόνθατε,  εἴασαν, τυχεῖν,  ἡγούμενοι : να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στο γ’ πληθυντικό του ίδιου χρόνου. Να κλιθούν οι προστακτικές όλων των χρόνων.

4.      Να βρείτε τις μετοχές του κειμένου και να γράψετε την ίδια πτώση του άλλου αριθμού και στα 3 γένη.

5.      Να αναγνωρίσετε τις αντωνυμίες του κειμένου.

β) Συντακτικό

6.      Να βρείτε τις δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου και να τις δικαιολογήσετε.

γ) Λεξιλογικά

7.      Να εντοπίσετε τις λέξεις του κειμένου που είναι ετυμολογικά συγγενείς με τις ακόλουθες : παραίτηση, πένθος, καθηγητής, φυγόπονος.

8.      Να γράψετε ομόρριζα ή σύνθετα των :  ἐστε, ἀφὲλκοντες,  τυχεῖν.

δ) Ερμηνευτικά

9.      Ποια δεινά υπέφεραν οι δημοκρατικοί Αθηναίοι από τους τριάκοντα τυράννους;

Μετάφραση

Όσοι πάλι κατεβήκατε στον Πειραιά, θυμηθείτε πρώτα πρώτα την υπόθεση των όπλων: ενώ είχατε πάρει μέρος σε πολλές μάχες σε ξένους τόπους, τα όπλά σας τα στέρησαν όχι εθνικοί σας εχθροί, αλλά αυτοί εδώ, και μάλιστα σε περίοδο ειρήνης· ύστερα σας κήρυξαν έκπτωτους από την πόλη που σας είχαν παραδώσει οι πρόγονοί σας, και όσο ζούσατε στην εξορία, αυτοί ζητούσαν την έκδοσή σας από διάφορες πόλεις.

Για όλα αυτά πρέπει να αισθανθείτε τόση οργή, όση και τον καιρό της εξορίας σας, και να θυμηθείτε και όσα άλλα δεινά υποφέρατε από αυτούς: άλλους έσερναν από την αγορά καί άλλους από τόπους λατρείας, και τους σκότωναν· άλλους άρπαζαν βίαια από τα παιδιά, τους γονείς και τις γυναίκες τους, τους ανάγκαζαν να αυτοκτονήσουν και δεν έδιναν καν άδεια να θαφτούν με τα καθιερωμένα έθιμα, πιστεύοντας ότι η δική τους εξουσία θα ήταν μονιμότερη από την τιμωρία των θεών. Και όσοι ξεφύγατε το θάνατο, έχοντας περάσει πολλούς κινδύνους, έχοντας περιπλανηθεί σε πολλές πόλεις και αντιμετωπίζοντας από παντού την άρνηση, χωρίς να έχετε καν τα απαραίτητα για να ζήσετε, άλλοι από σας έχοντας αφήσει τα παιδιά σας σε πατρίδα τώρα εχθρική, άλλοι σε ξένους τόπους, έχοντας γύρω σας πολλούς αντιπάλους, ήρθατε τέλος στον Πειραιά.

πηγή :  http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?t=335&m=1βιβλίο