Ιστορία Β' Λυκείου : Κεφάλαιο 4.6. Οι Οθωμανοί και η ραγδαία προέλασή τους

Σουλτάνος Ορχάν (Βικιπαίδεια)

Ερωτήσεις

1.       Ποιοι παράγοντες συνετέλεσαν στην εξάπλωση των Οθωμανών στην Ασία και στη Χερσόνησο του Αίμου;

2.      Να εξηγήσετε τους όρους τιμάριο – τιμαριούχος, γαζήδες, γενίτσαροι, σουλτάνος.

3.      Σε ποιες περιοχές εξαπλώθηκαν οι Οθωμανοί  (χρονολογίες, πρωταγωνιστές, μάχες);

4.      Σε ποια κατάσταση βρισκόταν το Βυζάντιο στα τελευταία εκατό χρόνια της Αυτοκρατορίας;

5.      Να μελετήσετε την ακόλουθη πηγή και να απαντήσετε στα ερωτήματα : α) τι ήταν το παιδομάζωμα, β) ποιος ήταν ο στόχος του;

Παιδομάζωμα

Το 14ο αιώνα, κατά την εποχή της προέλασης των οθωμανικών στρατευμάτων, ο Μωάμεθ Β' εφάρμοσε το μέτρο της στρατολόγησης παιδιών από τις περιοχές που έλεγχε, για την ενίσχυση του στρατού και της προσωπικής του φρουράς. Tο μέτρο του devsirme ή παιδομαζώματος απευθυνόταν σε χριστιανικούς πληθυσμούς πεδινών περιοχών. Καθ' όλη τη διάρκεια του 16ου αλλά και του 17ου αιώνα οι υπάλληλοι του κράτους επέλεγαν αγόρια χωρικών ηλικίας 10-18 ετών. Για την επιλογή των παιδιών έπρεπε να τηρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις, με βασικότερη τη σωματική και πνευματική υγεία του παιδιού. Παράλληλα, έπρεπε να ζουν και οι δύο γονείς του, να μην είναι παντρεμένο και να μην προέρχεται από πληθυσμούς με ειδικά προνόμια και υποχρεώσεις. Από το μέτρο εξαιρούνταν κάτοικοι πόλεων και μουσουλμάνοι. Kατά περιόδους, βέβαια, υπήρχαν εξαιρέσεις, για διαφορετικούς κάθε φορά λόγους. Όπως προαναφέρθηκε, στόχος του μέτρου ήταν η ενίσχυση του θεσμού των δούλων του σουλτάνου, οι οποίοι αποτελούσαν τον προσωπικό στρατό και τους έμπιστους ανθρώπους του ηγεμόνα. Τα παιδιά του παιδομαζώματος αποτελούσαν για το σουλτάνο, μετά από κατάλληλη και μακροχρόνια εκπαίδευση, τους πιο πιστούς υπηκόους του, στους οποίους είχε δικαίωμα ζωής και θανάτου, αλλά και τον πιο ικανό στρατό όχι μόνο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά και σ' όλη την Ευρώπη.

Η συχνότητα με την οποία στρατολογούνταν παιδιά, καθώς και ο αριθμός που εγγράφονταν στους καταλόγους ποίκιλλαν κατά περιόδους και ανάλογα με τις ανάγκες που υπήρχαν για νεοσύλλεκτους. Ο θεσμός των δούλων του σουλτάνου τροφοδότησε τόσο το στρατό όσο και τη διοίκηση της αυτοκρατορίας με αξιωματούχους ως τον υψηλότερο βαθμό. Πολλοί βεζίρηδες και διοικητές επαρχιών ήταν δούλοι του σουλτάνου, που προήλθαν από το παιδομάζωμα. Το μέτρο αυτό ίσχυσε ως τις αρχές του 18ου αιώνα, όμως ουσιαστικά είχε από καιρό ασθενήσει, ενώ ήδη οι γενίτσαροι και οι βεζίρηδες δεν προέρχονταν μόνο μέσα απ' αυτήν τη διαδικασία. Για τους πληθυσμούς, στους οποίους εφαρμόστηκε το μέτρο, η απόσπαση των παιδιών από τις οικογένειές τους ήταν ένα δυσάρεστο και επώδυνο συμβάν. Τα παιδιά, αποχωρίζονταν για πάντα τους γονείς τους και αναγκάζονταν να προσηλυτιστούν στο Μωαμεθανισμό. Ωστόσο, τα παιδιά αυτά συχνά διατηρούσαν σχέσεις με τους γονείς και βοηθούσαν με διάφορους τρόπους τους συγγενείς τους. Αξιοπρόσεκτο είναι εξάλλου το γεγονός ότι η προοπτική μιας λαμπρής σταδιοδρομίας για τα παιδιά έκανε κάποιους γονείς να ζητούν από τους υπαλλήλους τη στρατολόγησή τους, ενώ συχνά κατέφευγαν για το λόγο αυτό σε δωροδοκίες αξιωματούχων.

http://www.ime.gr/chronos/11/pct/gr/koinonia/plithismoi/gegonota/links/exislamismoi_links.html

1. Εξάπλωση των Τούρκων και τελευταίες προσπάθειες για ανάσχεσή τους from Kvarnalis75