Έκφραση - Έκθεση Α' Λυκείου : χρονογράφημα

Ακραία καιρικά φαινόμενα ( 28/1/2006)

Μαύρες τρύπες πολιτισμού. Συγκλονιστική η εικόνα της άστεγης ηλικιωμένης στη Μόσχα που θα ήταν ευχαριστημένη, αν την πατούσε ένα αυτοκίνητο και γλίτωνε από το κρύο

Του ΞΕΝΗ ΣΑΧΙΝΗ – Εφημερίδα «Μακεδονία»

Δευτέρα, απόγευμα γλυκό, και βλέπω τις σταγόνες που έγιναν νιφάδες. Ακόμα όμως δεν το έστρωσε και αναλογίζομαι τις ειδήσεις και τις οδηγίες για τα ακραία καιρικά φαινόμενα και το χιόνι στο κέντρο της πόλης που ακόμα δεν ήρθε.

Φαίνεται πως όσο περνάει ο χρόνος τα ακραία καιρικά φαινόμενα που μπορεί να έχουν τη ρίζα τους σε άστοχες ανθρώπινες συμπεριφορές απέναντι στον πλανήτη που μας ανέχεται ακόμη, πληθαίνουν. Μα εκείνα τα φαινόμενα που πρέπει να μας τρομάζουν περισσότερο είναι τα ακραία κοινωνικά φαινόμενα. Είδα στις ειδήσεις μια άστεγη ηλικιωμένη γυναίκα στη Μόσχα που δήλωνε εμπρός στο φακό ότι θα ήταν ευχαριστημένη, αν την πατούσε ένα αυτοκίνητο και γλίτωνε από το κρύο. Πολιτισμέ, έχεις πολλά μελανά σημεία και μαύρες τρύπες. Πολιτισμέ της λογιστικής οικονομικής απόλυτης ευρυθμίας και των εταιριών, ρίξε μια ματιά προς τα κάτω. Εκεί που το βράδυ έχει πάντοτε κρύο και εκεί που οι στάλες της βροχής δε γίνονται τραγούδι. Φαντάζομαι πως κανένας από μας δεν θα ήθελε να δει τους γονείς του σε μια τέτοια κατάντια. Είχα γράψει και στο παρελθόν ότι, κατά τη γνώμη μου, το επίπεδο ενός πολιτισμού κρίνεται και από τον τρόπο που οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζονται από τις λεγόμενες προηγμένες κοινωνίες. Και, από ό,τι φαίνεται, θέλει αρκετή δουλειά ακόμα, για να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στα ισοζύγια του οικονομικού κέρδους και στα ισοζύγια των ψυχών μας. Υπάρχουν χίλιοι δύο λόγοι που άνθρωποι κατέληξαν να κοιμούνται στους δρόμους. Προσωπικές αποτυχίες και αδυναμίες αλλά και κοινωνικές, του συστήματος, είναι κάποιοι από αυτούς τους λόγους. Θα ήθελα αυτό να είναι το μεγάλο εγχείρημα, να μπορέσει το όποιο κράτος να εξάρει ή και να κάνει ακόμα μεγαλύτερο το κοινωνικό του πρόσωπο. Ίσως αυτή η ευχή να μην ακούγεται σύμφωνη με τις πολύ σύγχρονες οικονομικές επιταγές, αλλά πιστεύω ότι ένα από τα καθήκοντα της Δημοκρατίας είναι να συντρέχει τους πολίτες της. Δίπλα στις μη κυβερνητικές οργανώσεις οφείλει το κράτος να πράττει τα μέγιστα.

Γι' αυτό μεγάλη και νεαρή Ευρώπη, μην ξορκίζεις τις ιδέες που οι γραφειοκράτες σου θεωρούν βλαβερές, μόνο με μνημόνια. Ωριμάστε ως μια οντότητα πολιτική με ανθρώπινο πρόσωπο και τότε δεν θα έχεις να φοβάσαι τα ακραία κοινωνικά φαινόμενα, ένθεν κακείθεν και μην ισοπεδώνεις απλοϊκά τη μνήμη μας.

Και καθώς ο λόγος για την ιστορική μνήμη, σήμερα στο μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων με συνεπήρε η σκηνή της ορκωμοσίας του νέου προέδρου της Βολιβίας. Του Ελ Μοράλες, του Ινδιάνου. Πόσοι αιώνες πέρασαν ώστε οι άνθρωποι του τόπου, οι αυτόχθονες να έχουν κάποιο δικό τους που να υπερασπίζει το χωμάτινο πρόσωπό τους και τα σκασμένα από τη δουλειά και τη δουλεία χέρια τους; Ούτε και για μας, του πάλαι ποτέ ραγιάδες, που έχουμε σχεδόν διακόσια χρόνια χειραφετημένης και ελεύθερης ζωής, τα πράγματα δεν ήταν πάντα εύκολα. Μα για τους Ινδιάνους όλης της Αμερικής οι καταστάσεις ήταν εκατό φορές πιο δύσκολες. Η ροή όμως της ιστορίας, της λογικής και της δικαιοσύνης δεν γυρίζει πίσω. Κοιτάξτε τη Χιλή. Ανασαίνει και πάλι με τη δική της γυναίκα πρόεδρο, την Μπατσελέ. Μια γυναίκα και ένας Ινδιάνος, πρόεδροι κρατών. Εκπρόσωποι ομάδων που παραδοσιακά κρατιόταν μακριά από την εξουσία. Και οι δύο κατέχουν το ύπατο αξίωμα της χώρας τους. Φαίνεται πως κάτι κινείται. Η Νότια Αμερική αρχίζει να χειραφετείται.

πηγή : http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/makedonia/content.html?p=12&t=1,4533

Θέματα

1.       Ποιο είναι το θέμα του κειμένου;

2.      Σύμφωνα με το βιβλίο σας το χρονογράφημα

• είναι είδος έντεχνου λόγου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι και λογοτεχνικό είδος. Κάποτε εισχωρεί στο χώρο της λογοτεχνίας, κάποτε όχι, παραμένοντας στην περιοχή της δημοσιογραφίας. Η σύνθεσή του, άλλωστε, έχει τα γνωρίσματα του ατημέλητου λόγου που κατασκευάζεται και στήνεται γρήγορα, για να υπηρετήσει εφήμερες ανάγκες του πιο γρήγορου / πρόχειρου / ρευστού εντύπου που είναι η εφημερίδα.
• πρόθεσή του είναι να σχολιάσει την επικαιρότητα της κοινωνικής, της πολιτιστικής, της πολιτικής κτλ. ζωής
• γράφεται σε τόνο εύθυμο, χαριτωμένο, χιουμοριστικό, κάποτε επικριτικό, δηκτικό άλλοτε, συχνά ειρωνικό, παραινετικό, έμμεσα ή άμεσα διδακτικό και παιδαγωγικό.
• το ύφος του συνήθως είναι κοφτό, λιτό, ζωντανό. Το ύφος αυτό προτιμάει τον μικροπερίοδο λόγο

Να εντοπίσετε τα παραπάνω στοιχεία στο χρονογράφημα του Ξ. Σαχίνη.

3.      «Και, από ό,τι φαίνεται, θέλει αρκετή δουλειά ακόμα, για να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στα ισοζύγια του οικονομικού κέρδους και στα ισοζύγια των ψυχών μας». Να σχολιάσετε το απόσπασμα.

4.      Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις του κειμένου με έντονη γραφή.

5.      Σε ποιο πρόσωπο γράφει ο χρονογράφος; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Το ίδιο συμβαίνει και σε ένα άρθρο; Γιατί;

6.      α) Να αιτιολογήσετε τον τίτλο του κειμένου.

β) Να δώσετε έναν κυριολεκτικό τίτλο στο κείμενο.