Esperanto : διεθνής τεχνητή γλώσσα

H Εσπεράντο είναι η πλέον διαδεδομένη Διεθνής τεχνητή γλώσσα που κατασκευάστηκε το 1887 από τον πολωνοεβραίο γιατρό Λουδοβίκο Λάζαρο Ζαμένχοφ, (τον λεγόμενο Δόκτορα Εσπεράντο - εξ ου και το όνομα) από στοιχεία Ευρωπαϊκών γλωσσών. Σχεδιάστηκε με τρόπο τέτοιο ώστε να είναι εύκολη στην εκμάθηση από τους Ευρωπαίους ώστε να διευκολύνει την ενδοευρωπαϊκή επικοινωνία. Παρ' ότι δεν έχει αναγνωριστεί από διεθνείς οργανισμούς, χρησιμοποιείται στο εμπόριο, την αλληλογραφία, τις πολιτιστικές ανταλλαγές, τα συνέδρια, την λογοτεχνία, στην τηλεόραση και σε ραδιοφωνικές εκπομπές.

Η Εσπεράντο είχε μια συνεχόμενη χρήση από μια κοινότητα που υπολογίζεται μεταξύ 100.000 και 2 εκατομμυρίων ομιλητών για παραπάνω από έναν αιώνα, και κατά προσέγγιση χιλίων ανθρώπων που την έχουν ως μητρική γλώσσα. Αν και καμία χώρα δεν την έχει υιοθετήσει ως επίσημη γλώσσα. Τουλάχιστον μία μεγάλη μηχανή αναζήτησης, η Google, προσφέρει αναζήτηση για σχετικές ιστοσελίδες μέσω ενός Εσπεράντο portal. Η Βικιπαίδεια στα Εσπεράντο περιείχε πάνω από 211.000 άρθρα τον Μάρτιο του 2015 σύμφωνα με την κύρια ιστοσελίδα της εσπεραντικής βικιπαίδειας.

Υπάρχουν τεκμηριωμένα στοιχεία ότι μαθαίνοντας κάποιος την Εσπεράντο μπορεί να του προσφέρει μια καλή βάση για την εκμάθηση γλωσσών γενικότερα. H Εσπεράντο είναι επίσης γλώσσα διδασκαλίας σε ένα πανεπιστήμιο, την Διεθνή Ακαδημία Επιστημών στο Σαν Μαρίνο.

Πρόκειται για μια γλώσσα εξ ορισμού απλή, που διαθέτει όλα τα πλεονεκτήματα οποιασδήποτε εθνικής γλώσσας, χωρίς όμως ιδιωματισμούς και γραμματικές ανωμαλίες.

Η Εσπεράντο βασίζεται κυρίως στο συντακτικό υλικό των λατινογενών γλωσσών. Χρησιμοποιεί το λατινικό αλφάβητο και έχει φωνητική προφορά ενώ όλες οι λέξεις τονίζονται στην παραλήγουσα. Είναι εύκολη, με γραμματική που περιλαμβάνει 16 κύριους κανόνες. Η εκμάθησή της είναι δυνατή μετά από σπουδή 12-18 μηνών, σε εβδομαδιαία μαθήματα της μιάμισης ώρας. θεωρείται απλή, προσιτή σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας και μόρφωσης, πλήρης και εκφραστική, όσο όλες οι γλώσσες του κόσμου, με πλούσια πρωτότυπη και μεταφρασμένη λογοτεχνία.

Η Εσπεράντο αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1870 και στις αρχές της δεκαετίας του 1880 από τον Λουδοβίκο Ζάμενχοφ, έναν Eβραίο οφθαλμίατρο από το Μπιάλιστοκ, που ήταν την εποχή εκείνη τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με τον Ζάμενχοφ, αυτός δημιούργησε αυτή τη γλώσσα για να προωθήσει την αρμονία μεταξύ ανθρώπων από διαφορετικές χώρες. Τα αισθήματά του για την επικρατούσα κατάσταση στο Μπιάλιστοκ μπορούν να σταχυολογηθούν από ένα απόσπασμα από το περίφημο γράμμα του στον Nikolai Borovko.

Το μέρος που γεννήθηκα και πέρασα την παιδική μου ηλικία κατεύθυνε όλους τους μελλοντικούς μου αγώνες. Στο Μπιάλιστοκ οι κάτοικοι ήταν χωρισμένοι σε τέσσερις ξεχωριστές εθνότητες: Ρώσοι, Πολωνοί, Γερμανοί και Εβραίοι. Κάθε μία από αυτές μιλούσε την δική της γλώσσα και έβλεπε όλες τις άλλες ως εχθρούς. Σε μια τέτοια πόλη μια ευαίσθητη φύση αισθάνεται πιο έντονα απ’ οπουδήποτε την μιζέρια που προκαλείται από τον γλωσσικό διαχωρισμό και βλέπει σε κάθε βήμα ότι η πολλαπλότητα των γλωσσών είναι η πρώτη, ή τουλάχιστον η πιο καθοριστική βάση για τον διαχωρισμό της ανθρώπινης οικογένειας σε ομάδες εχθρών. Ανατράφηκα ως ένας ιδεαλιστής και διδάχτηκα από μικρός ότι όλοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια, ενώ έξω στο δρόμο σε κάθε μου βήμα αισθανόμουνα ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι, μόνο Ρώσοι, Πολωνοί, Γερμανοί, Εβραίοι και ούτω καθεξής. Αυτό υπήρξε πάντα ένα μεγάλο βάσανο στο παιδικό μου μυαλό, αν και πολλοί άνθρωποι μπορεί να χαμογελούν με μια τέτοια «ανησυχία για τον κόσμο» από ένα παιδί. Μέχρι εκείνη την στιγμή θεωρούσα ότι οι «ενήλικοι» ήταν παντοδύναμοι, έτσι συχνά έλεγα στον εαυτό μου ότι όταν μεγαλώσω με βεβαιότητα θα εξαφανίσω αυτό το κακό.(L. L. Zamenhof, σε ένα γράμμα προς κάποιον N. Borovko, το 1895)

Μετά από δέκα χρόνια ανάπτυξης, τα οποία ο Ζάμενχοφ πέρασε μεταφράζοντας λογοτεχνία στα Εσπεράντο αλλά και γράφοντας πρωτότυπη πρόζα και ποίηση, δημοσιεύθηκε το πρώτο βιβλίο για την γραμματική της Εσπεράντο στην Βαρσοβία το Ιούλιο του 1887. Ο αριθμός των ομιλητών αυξήθηκε ραγδαία τις αμέσως επόμενες δεκαετίες, κατ’ αρχάς κυρίως στην Ρωσική Αυτοκρατορία και στην Ανατολική Ευρώπη, μετά στην Δυτική Ευρώπη, στην Αμερική, την Κίνα, και την Ιαπωνία. Στα πρώτα χρόνια, οι ομιλητές της Εσπεράντο διατηρούσαν επαφή κυρίως μέσω αλληλογραφίας και διαφόρων περιοδικών, αλλά το 1905 το πρώτο Παγκόσμιο συνέδριο για την Εσπεράντο πραγματοποιήθηκε στη Βουλώνη, στη Γαλλία. Από τότε τα παγκόσμια συνέδρια πραγματοποιούνται σε διαφορετικές χώρες κάθε χρόνο, εκτός της περιόδου που διήρκεσαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι. Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, τα συνέδρια αυτά παρακολουθεί ένας αριθμός ανθρώπων κατά μέσον όρο από 2.000 έως 6.000.

Ως ένα εν δυνάμει μέσο για διεθνή κατανόηση, η Εσπεράντο τράβηξε τις υποψίες πολλών ολοκληρωτικών κρατών. Η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα σαφής στην Ναζιστική Γερμανία, την Αυτοκρατορική Ιαπωνία και στην Σοβιετική Ένωση υπό τον Ιωσήφ Στάλιν.

Στην Γερμανία υπήρχε ένα επιπρόσθετο κίνητρο για την δίωξη της Εσπεράντο, επειδή ο Ζάμενχοφ ήταν Εβραίος. Στο έργο του Ο Αγών μου ο Αδόλφος Χίτλερ αναφερόταν στην Εσπεράντο ως παράδειγμα μιας γλώσσας που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από κάποια διεθνή Εβραϊκή συνωμοσία, μόλις θα πετύχαιναν την κοσμοκρατορία. Οι Εσπεραντιστές εκτελέστηκαν στο Ολοκαύτωμα, με την οικογένεια του Ζάμενχοφ να έχει ειδικά επιλεγεί για εκτέλεση.

Τα πρώτα χρόνια στην Σοβιετική Ένωση λήφθηκαν σε έναν βαθμό κυβερνητικά μέτρα υποστήριξης της Εσπεράντο και με επίσημη αναγνώριση δημιουργήθηκε η Σοβιετική Εσπεραντική Ένωση. Εντούτοις, το 1937, ο Στάλιν ανέκοψε αυτήν την πολιτική. Αποκήρυξε την Εσπεράντο ως «γλώσσα των κατασκόπων» και οδήγησε στην εξορία και στην εκτέλεση Εσπεραντιστές. Έτσι, η χρήση της Εσπεράντο είχε με αποτελεσματικό τρόπο απαγορευτεί μέχρι το 1956 στην Σοβιετική Ένωση.

Η Εσπεράντο ποτέ δεν υπήρξε επίσημη γλώσσα σε καμία αναγνωρισμένη χώρα, αν και υπήρχαν σχέδια, στις αρχές του 20ου αιώνα, να εγκαθιδρυθεί το Neutral Moresnet ως το πρώτο στον κόσμο κράτος της Εσπεράντο. O Qian Xuantong, ένας Κινέζος γλωσσολόγος, προώθησε την αντικατάσταση της Κινεζικής από την Εσπεράντο. Επιπλέον, το αυτοανακηρυχθέν τεχνητό νησί και μικροέθνος της Δημοκρατίας της Νήσου του Ρόδου χρησιμοποίησε την Εσπεράντο ως την επίσημη γλώσσα του από το 1968.

Ο στρατός των ΗΠΑ δημοσίευσε στρατιωτικά λεξικά εκφράσεων στα Εσπεράντο, για να χρησιμοποιηθούν σε πολεμικά παιχνίδια για παραπλάνηση των δυνάμεων του αντιπάλου. Το καλοκαίρι του 1924, η American Radio Relay League υιοθέτησε την Εσπεράντο ως την επίσημη διεθνή βοηθητική γλώσσα της, με την ελπίδα ότι η γλώσσα θα χρησιμοποιηθεί από ραδιοερασιτέχνες στις διεθνείς επικοινωνίες, αλλά η πραγματική της χρήση για τις ραδιοεπικοινωνίες υπήρξε αμελητέα.

Η Εσπεράντο είναι η γλώσσα εργασίας για κάποιους μη κερδοσκοπικούς διεθνείς οργανισμούς όπως η Sennacieca Asocio Tutmonda και πολλούς άλλους ειδικούς Εσπεραντικούς οργανισμούς. Ο μεγαλύτερος από αυτούς, η Παγκόσμια Ένωση Εσπεράντο, έχει μία επίσημη συμβουλευτική σχέση με τον ΟΗΕ και την UNESCO. Η Εσπεράντο είναι επίσης η πρώτη γλώσσα διδασκαλίας και διοίκησης για ένα πανεπιστήμιο, την Διεθνή Ακαδημία Επιστημών του Σαν Μαρίνο.

πηγή : https://el.wikipedia.org