σχολικός εκφοβισμός

 ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ BULLYING ΚΑΙ ΠΩΣ ΝΑ ΤΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ 

Με τον όρο bullying ορίζεται ο επαναλαμβανόμενος εκφοβισμός ατόμων με διάφορες μορφές όπως η πραγματική ή απειλούμενη ποινή φυσικής, προφορικής, γραπτής, ή συναισθηματικής κακομεταχείρισής ή της διάδοσης φημών, ή ακόμα και αρπαγή της περιουσίας κάποιου. Τα θύματα του bullying είναι δυνατόν να παρουσιάσουν εκτός από διαταραχές συμπεριφοράς και ψυχολογικά καθώς και ψυχοσωματικά προβλήματα. Οι δράστες (bullies) παρουσιάζουν στοιχεία προβληματικής αντικοινωνικής και συχνά παραβατικής συμπεριφοράς και συνήθως αντιπαθούν το σχολείο.
Το πρόβλημα υπήρχε από την αρχή της μαζικής εκπαίδευσης, αλλά πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις την εποχή της παγκοσμιοποίησης και ιδιαίτερα μετά την μετατροπή του εκπαιδευτικού μας συστήματος σε πολυπολιτισμικό. Με σκοπό να ερευνηθεί η κατάσταση στην ελληνική πραγματικότητα σε εφήβους που μόλις είχαν τελειώσει το Λύκειο, πραγματοποιήθηκε έρευνα ανάμεσα σε πρωτοετείς φοιτητές του Α.Π.Θ. Σύμφωνα με αυτή, το 11% των ερωτηθέντων υπήρξαν θύματα βίας, από αυτούς το 75% των θυμάτων ήταν αγόρια, ενώ το 76% δήλωσε ότι είχε δεχθεί «επίθεση» από αγόρια. Ένα ενδιαφέρον εύρημα, που συνάδει με τα ευρήματα των περισσότερων ερευνών, είναι ότι τα παιδιά δεν εμπιστεύονται τους καθηγητές τους, ενώ το 10% δεν εμπιστεύεται το πρόβλημα σε κανέναν.
Οι φοιτητές που συμμετείχαν στην έρευνα έδωσαν τους δικούς τους ορισμούς για την έννοια του bullying, είτε είχαν υπάρξει θύματα τέτοιων περιστατικών είτε όχι. Ορίζουν το φαινόμενο αυτό ως επιθετικότητα, παρενόχληση ή βία στους κόλπους του σχολείου για διάφορους λόγους, όπως για πλάκα, λόγω ψυχολογικών διαταραχών που προέρχονται από το οικογενειακό περιβάλλον, ή ακόμα λόγω εξουσίας ή σωματικής υπεροχής.
Προκειμένου να αναγνωριστούν τα σημάδια επιθετικότητας και να δοθεί η απαιτούμενη προσοχή, παρέχονται κάποιες συμβουλές προς τους γονείς που τα παιδιά τους έχουν πέσει θύματα βίαιων περιστατικών ή έχουν εκδηλώσει επιθετική συμπεριφορά στο σχολείο τους.

(πηγή :  I am not Scared Project )

  H 6η Μαρτίου είναι ημέρα αφιερωμένη σε δράσεις κατά της σχολικής και του εκφοβισμού

Είναι το bulling φαινόμενο μόνο της εποχής μας;

Η βία μεταξύ των παιδιών δεν είναι κάτι το καινούριο. Μπορούμε να αναλογιστούμε και παραδείγματα από την παγκόσμια λογοτεχνία σε πολύ γνωστά λογοτεχνικά έργα όπως «οι περιπέτειες του Τόμας Μπράουν», «Ο Όλιβερ Τουίστ» κ.α. Μερικοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι η σχολική επιθετικότητα αποτελεί μια φυσική διαδικασία στην ανάπτυξη του παιδιού και ότι ιδιαίτερα τα αγόρια σκληραίνουν και προετοιμάζονται για τη ζωή.

Το πρόβλημα υπήρχε από την αρχή της μαζικής εκπαίδευσης, αλλά πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις την εποχή της παγκοσμιοποίησης και ιδιαίτερα μετά την μετατροπή του εκπαιδευτικού μας συστήματος σε πολυπολιτισμικό. Το θύμα αλλά και ο θύτης μιας σχολικής επίθεσης θα πρέπει να εξετάζεται ως προς το χαρακτήρα, τη συμπεριφορά και την κοινωνική του ζωή σε βάθος χρόνου.

……………………………………………………………………………………………………..

Ενώ τα κρούσματα σχολικής βίας μειώθηκαν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο κατά το διάστημα 1994-2008, τα συμβάντα φαίνεται να αυξάνονται στις Μεσογειακές χώρες και στην Ελλάδα. Ειδικότερα στην Ελλάδα οι λόγοι που οδηγούν σε αύξηση σχετίζονται με το μετασχηματισμό της οικογένειας, την αύξηση της μονογονεϊκότητας, την ανεργία και το χαμηλό οικονομικό επίπεδο των γονέων, την έλλειψη ελεύθερου χρόνου για τους γονείς, την αδιαφορία των γονέων για τα παιδιά τους, την απογύμνωση των εκπαιδευτικών από κάθε εξουσία ελέγχου στην τάξη και τις διαρκείς και ασταθείς αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Να σημειωθεί ότι αύξηση των κρουσμάτων βίας παρατηρείται και σε σχολεία, στα οποία φοιτούν μαθητές με εύπορους γονείς. Μάλιστα πολλές έρευνες καταδεικνύουν ότι το υψηλό οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο των γονέων συσχετίζεται με τάσεις επιθετικότητας, έπαρσης και αδιαφορίας προς τους κανόνες για τα παιδιά. Παράλληλα, η αύξηση των σκηνών βίας στην τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, οι διαδικτυακές κοινότητες και η μίμηση προτύπων άσκησε καταλυτικό ρόλο. Ταυτόχρονα παρατηρείται αύξηση των περιστατικών σχολικής βίας στην Ελλάδα, εξαιτίας του ρατσισμού. Τόσο οι μειονοτικές ομάδες μαθητών, όσο και οι Έλληνες μαθητές, ιδιαίτερα σε αστικά σχολεία, σχηματίζουν συμμορίες σε μια προσπάθεια να αποκτήσουν ταυτότητα του εγώ, να αντλήσουν πρότυπα και αυτοεκτίμηση μέσα από τις συμμορίες ομηλίκων.

Οι καθηγητές δεν αποτελούν πλέον πηγές έμπνευσης. Να σημειωθεί ότι στις συμμορίες λειτουργούν έντονα τα σύμβολα, υπάρχουν άτυποι και απαραβίαστοι κανόνες, αυστηρή ιεραρχία, δοκιμασίες ενσωμάτωσης (τεστ ή άθλοι, που πρέπει να περάσει κάποιος, για να ενταχθεί στην ομάδα), συγκρούσεις για την περιοχή κυριαρχίας. Τα παιδιά που εντάσσονται στις συμμορίες αυτές έχουν την τάση να είναι υπάκουα, έχουν την ανάγκη να ενταχθούν (μια που η οικογένεια και το σχολείο τους το έχουν αρνηθεί), αλλά επιλέγουν εσφαλμένα πρότυπα για να το κάνουν. Ο εκπαιδευτικός και κοινωνικός αποκλεισμός, η σχολική αποτυχία, το ανταγωνιστικό σχολικό περιβάλλον οδηγούν κάποιους μαθητές στην περιθωριοποίηση και στην εκτόνωση της ψυχικής έντασης μέσω της βίας. Η Σκωτία παρουσιάζει τα χαμηλότερα ποσοστά σχολικής βίας (και τα υψηλοτέρα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή για τους μαθητές).

Ενώ κάποιες έρευνες αποδεικνύουν ότι τα αγόρια είναι οι πρωταγωνιστές του φαινομένου, κάποιες άλλες δείχνουν ότι τα κορίτσια εμφανίζουν τάσεις εξίσωσης. Τα κορίτσια που ασκούν βία συνήθως παραπονούνται και για άλλα προβλήματα υγείας, μεθούν συχνότερα, καπνίζουν και οι πιθανότητα να δοκιμάσουν ναρκωτικά είναι αυξημένη. Τόσο τα θύματα του εκφοβισμού στα πλαίσια του σχολείου, όσο και οι μαθητές που ασκούν βία, παρουσιάζουν εμφανή τα σημάδια μιας γενικότερης ψυχικής έντασης: Οι μαθητές-θύματα είναι πιο αγχώδεις, με χαμηλότερη από το φυσιολογικό αυτοεκτίμηση, τείνουν προς την κατάθλιψη και είναι περισσότερο μοναχικά. Οι έρευνες συμφωνούν ότι 62% των μαθητών και 29% των μαθητριών είχαν εμπλακεί σε περιστατικά σχολικής βίας ή είχαν συνεργαστεί με άλλους μαθητές, για να θυματοποιήσουν συμμαθητές τους. Το 27% των αγοριών και το 22% των μαθητριών είχαν πέσει τουλάχιστον μία φορά θύματα βίας. Τόσο τα άτομα που ασκούν βία, όσο και οι μαθητές που πέφτουν θύματά της συχνά παρουσιάζουν και άλλες ψυχοσωματικές διαταραχές, όπως πονοκεφάλους, πόνους στη μέση, το στομάχι και το λαιμό, είναι περισσότερο ευερέθιστα, και με διαταραχές ύπνου.

      

Σε γενικές γραμμές, τα παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς επιδεικνύουν συνήθως (Carr, 1999):

1. αποκλειστικά επιθετικά ή αντιδραστικά πρότυπα συμπεριφοράς
2. ανώριμες μορφές σκέψης και έντονο εγωκεντρισμό
3. περιορισμένες ικανότητες εσωτερίκευσης των κανόνων και των κοινωνικών πρότυπων
4. αδυναμία να σχεδιάζουν και να προβάλλουν τις επιθυμίες τους στο μέλλον
5. χαμηλή ή αντίθετα διογκωμένη αυτοεκτίμηση
6. διαστρεβλωμένη αίσθηση /αντίληψη εαυτού
7. μειωμένες ικανότητες για δημιουργικό παιχνίδι
8. χρήση εχθρικού /αντικοινωνικού λεξιλογίου
9. ανασφαλή εσωτερικά λειτουργικά πρότυπα
10. περιορισμένες θετικές διαπροσωπικές δεξιότητες
11. φτωχές ακαδημαϊκές ικανότητες
12. και γενικότερα έλλειψη διάθεσης για κοινωνική προσέγγιση και θετική συνδιαλλαγή με άλλους συνομηλίκους και ενηλίκους (Kazdin et al.,1992, Mash & Wolfe, 1999, Rutter et al., 1998).

Το παρόν άρθρο δημοσιεύεται σε συνεργασία με τον Συμβουλευτικό Σταθμό του Πανεπιστημίου Αιγαίου και το my.aegean.gr

                            

 
              

 δικτυογραφία

http://www.kidscape.org.uk/

http://www.mentoras.org/

http://epsype.blogspot.gr/2012/02/6.html

http://www.michellehenry.fr/bully.htm

http://www.education.com/reference/article/definitions-characteristics-bullying/

http://www.bullyingawarenessweek.org/

http://iamnotscared.pixel-online.org/database_publications_scheda.php?id_doc=230&str_search_langreview=&str_search=&doc_lang=&part_id=