Σ. Μυριβήλης - Η μυστική παπαρούνα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1.      Να εντοπίσετε : χώρο, χρόνο, πρόσωπα.

2.      Να βρείτε τις ενότητες του κειμένου και να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο σε καθεμία.

3.      Ποιες λέξεις και φράσεις χρησιμοποιεί ο Μυριβήλης για τους γεώσακους και ποιες για την παπαρούνα.

4.      Το κείμενο δομείται σε μια αντίθεση. Ποια είναι αυτή;

5.      Τι συμβολίζουν οι γεώσακοι και η παπαρούνα;

6.      Ποια είναι τα συναισθήματα του αφηγητή πριν και μετά την αποκάλυψη της παπαρούνας;

7.      Συμπληρώστε τον πίνακα με στοιχεία τεχνικής του κειμένου.

αφήγηση
αφηγητής
αφηγηματικός χρόνος
γλώσσα
ύφος

8.      Να εντοπίσετε εκφραστικά στοιχεία του κειμένου (παρομοιώσεις, εικόνες, μεταφορές).

9.      Γιατί ο Μυριβήλης χρησιμοποιεί την τεχνική της «πλαστοπροσωπίας;

10. Να εντοπίσετε στοιχεία ρεαλισμού και νατουραλισμού με αναφορές στο κείμενο.

11. Μελετήστε τα ακόλουθα αποσπάσματα και εντοπίστε ομοιότητες και διαφορές με τη «Μυστική παπαρούνα». Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι στρατιώτες καθημερινά και ποια τα συναισθήματά τους;

α) "Είμαι νέος, μόλις έκλεισα τα 20⋅ από τη ζωή δεν ξέρω παρά μόνο την απελπισία, το θάνατο, το φόβο και μια αλυσίδα από ανόητες επιπολαιότητες, πάνω από μια άβυσσο πόνων και θλίψεων. Βλέπω τους λαούς να ορμούν σε άλλους λαούς, να σκοτώνονται, χωρίς ούτε κι εκείνοι να ξέρουν το γιατί, υπακούοντας σ’ αυτούς που τους στέλνουν, χωρίς συναίσθηση του κινδύνου ή της ευθύνης τους.

Βλέπω πως οι δυναμικότεροι εγκέφαλοι του κόσμου εφευρίσκουν όπλα για να γίνονται όλ’ αυτά μ’ έναν τρόπο ακόμα πιο ραφιναρισμένο και να διαρκούν όσο γίνεται περισσότερο. Κι όλοι οι συνομήλικοί μου εδώ, στην αντικρινή παράταξη, σ’ ολόκληρο τον κόσμο το βλέπουν όπως εγώ. Αυτή είναι η ζωή της γενιάς μου και η δική μας. Τι θα κάνουν άραγε οι πατεράδες μας αν μια μέρα σηκωθούμε και παρουσιαστούμε μπροστά τους για να τους ζητήσουμε λογαριασμό; Τι περιμένουν από μας όταν μια μέρα τελειώσει ο πόλεμος; Χρόνια ολόκληρα σκοτώναμε μόνο. Αυτό ήταν το πρώτο μας επάγγελμα στη ζωή. Για μας η επιστήμη της ζωής περιορίζεται στο θάνατο. Τι θα συμβεί ύστερα; Και τι θ’ απογίνουμε εμείς;"

β) «Έχουμε χάσει κάθε αίσθημα ανθρωπισμού και αλληλεγγύης. Μόλις κατορθώνουμε να αναγνωρίσει ο ένας τον άλλο, όταν η εικόνα του ενός πέσει μπροστά στα μάτια μας, που είναι μάτια κυνηγημένου ζώου. Είμαστε αναίσθητοι νεκροί, οι οποίοι με ένα στρατήγημα ή κάποια επικίνδυνη μαγεία γινήκαμε και πάλι ικανοί να τρέχουμε και να σκοτώνουμε […]

Έχουμε γίνει επικίνδυνα ζώα, δεν πολεμούμε αμυνόμαστε εναντίον της καταστροφής. Δε ρίχνουμε τις χειροβομβίδες μας πάνω σε ανθρώπινα πλάσματα, γιατί τη στιγμή εκείνη δε νιώθουμε παρά ένα πράγμα: ότι ο θάνατος βρίσκεται εκεί σ’ αυτούς να μας αρπάξει κάτω από αυτά τα χέρια και κάτω απ’ αυτά τα κράνη. Είναι η πρώτη φορά έπειτα από τρεις μέρες που μπορούμε ν’ αμυνθούμε εναντίον του. Η αγριότητας και το πάθος που μας εμψυχώνει μοιάζουν με τρέλα. Μπορούμε να καταστρέψουμε και να σκοτώσουμε για να σωθούμε … για να σωθούμε και να εκδικηθούμε».

Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο. Μετάφραση: Στέλλα Βουρδουμπά.

Ο Μυριβήλης κάνει την επίσημη είσοδό του στη νεοελληνική λογοτεχνία το 1931 με τη δεύτερη έκδοση της Ζωής εν τάφω. Για πρώτη φορά τότε η κριτική τον ανακαλύπτει με έκπληξη και εκδηλώνει τον θαυμασμό της. Από τότε και μέχρι σήμερα η ανταπόκριση του κοινού είναι συνεχής, παρόλο που το βιβλίο δεν ανατυπώθηκε ποτέ όσο διαρκούσε το καθεστώς Μεταξά. Τότε όπως και τώρα, για να το πούμε με τα κοινότερα λόγια που συνηθίζονται από όσους εκτιμούν τον συγγραφέα αυτό, έκανε εντύπωση η άνετη μετάβαση από τον ωμό ρεαλισμό στην πιο λυρική έκσταση και τανάπαλιν. Στην πραγματικότητα η εντύπωση αυτή επιτυγχάνεται από τον Μυριβήλη με τη συγκινησιακή παρόρμηση με την οποία φορτίζει τη γραφή του. Απέναντι στην τυφλή βιαιότητα του πολέμου και της άθλιας ζωής στα χαρακώματα, διαμαρτύρεται δίνοντας έμφαση με περιγραφές νατουραλιστικής τεχνοτροπίας ώστε να προκαλέσει τη φρίκη. Άλλοτε εκστασιάζεται απέναντι σε καταστάσεις που ικανοποιούν το πάθος για τη ζωή, όπως στο γνωστό πλέον σημείο όπου μέσα στον ζόφο του πολέμου, στα χαρακώματα, ανακαλύπτει μια παπαρούνα, υποβάλλοντας μια έντονη λυρική συγκίνηση. Απώθηση, λοιπόν, και έλξη είναι οι πρωτογενείς ορμές που πυροδοτούν τη συγκίνηση και τη γραφή του. Αλλά σε αυτή την κυρίαρχη στάση, συνδυασμένη με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, έρχεται να προστεθεί μια άλλη επιλογή ύφους που μετατοπίζει το βάρος προς λύσεις που θα καλλιεργηθούν ολοένα και πιο συστηματικά από τον ίδιο μέχρι να εγκαταλείψει στο σχήμα απώθησης-έλξης που εφάρμοζε στα πρώτα του έργα: το λαϊκότροπο και προφορικό ύφος.

 Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2003, 391-392.

πηγή 

http://www.greek-language.gr/Resources/literature/education/literature_history/search.html?details=63

"Selfie – μόδα ή παγίδα;"

Με την εξέλιξη της τεχνολογίας ο σύγχρονος άνθρωπος έχει γίνει αδιάσπαστο μέρος της.

            Με την ενασχόληση μας με τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας η πληροφόρηση μας γίνεται  πιο άμεση, πιο  πλήρης και πιο τέλεια. Δυστυχώς, μερικοί από όσους δέχονται την πληροφόρηση αυτή, αρχίζουν να ασχολούνται με  έμμονο και παθολογικό τρόπο με αυτή.

 Έχει παρατηρηθεί πως  η συνεχής και έμμονη απασχόληση με το κινητό τηλέφωνο, το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βασίζεται πάνω σε ένα άλλο κίνητρο, διαφορετικό από την απλή πληροφόρηση – τον φόβο μήπως μείνουμε έξω από τις εξελίξεις και μας διαφύγει κάτι σπουδαίο. Η νέα αυτή παθολογική σχέση με τα Μέσα έχει πάρει το όνομα  FOMO (Fear Of Missing Out).

Το ακρώνυμο FΟMO δηλώνει το πώς η νέα γενιά ζει μια δεύτερη ζωή στην ψηφιακή πραγματικότητα σε βαθμό που δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς την “cyber ταυτότητά” της! Μία συνηθισμένη ημέρα στο Facebook μπορεί να μας μετατρέψει σε “σούπερ ήρωες”. Τα status λειτουργούν σαν μεταμορφωτικές δυνάμεις, με την βοήθεια των οποίων, προβάλλεται το προφίλ ενός ατόμου που συνέχεια, ταξιδεύει, κάνει check-in σε διαφορετικά μέρη, διασκεδάζει ασταμάτητα και τραβάει selfie φωτογραφίες μέχρι πρωίας. 

Σήμερα, οι περισσότερες φωτογραφίες των φίλων μας, των αθλητών, των τραγουδιστών, των ηθοποιών ακόμα και του Προέδρου των ΗΠΑ είναι «selfie». «Selfie» (αυτοαπεικόνιση)  είναι η φωτογραφία εκείνη που βγάζει κανείς μόνος του στον εαυτό του χρησιμοποιώντας την κάμερα ενός smartphone ή μιας webcam και την αναρτά στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Ο όρος “selfie” ανακοινώθηκε ως η λέξη της χρονιάς 2013 για το Αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης καθώς ήταν αδύνατο να περιηγηθεί κανείς στα κοινωνικά δίκτυα χωρίς να δει τουλάχιστον μία “selfie” φωτογραφία.

Τι ωθεί όμως τελικά τους ανθρώπους να αυτό-φωτογραφίζονται και να αναρτούν προσωπικές τους στιγμές στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης;

Ένας από τους λόγους που κάνει την «selfie» δημοφιλή είναι διότι αυξάνει την αυτοπεποίθησή μας. Ο τρόπος που προβάλλουμε τον εαυτό μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα από όταν κοιταζόμαστε απλώς σε έναν καθρέφτη, γιατί με αυτό τον τρόπο ελέγχουμε και επεξεργαζόμαστε την εικόνα μας. Δεν υπάρχει πίεση χρόνου ούτε περιορισμός στα φωτογραφικά κλικ και με συμμάχους φίλτρα και εφαρμογές επεξεργασίας φωτογραφιών καταλήγουμε σε μία που μας ικανοποιεί.

Ένας άλλος λόγος που οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κοινοποιήσει τουλάχιστον μία selfie φωτογραφία μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι άλλος από το να αποδείξουμε πως περάσαμε και εμείς από αυτό το μέρος, κάναμε και εμείς παρέα με αυτούς τους ανθρώπους και έχουμε μία γεμάτη ζωή… πιθανόν για να προκαλέσουμε και λίγο τον φθόνο κάποιων.

Kάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν πως όταν μετά την δημοσίευση μίας φωτογραφίας, η ανυπομονησία για το πρώτο like εντείνεται και όταν έρχεται το πρώτο, η προσμονή για τα υπόλοιπα παραμένει ίδια τότε πιθανόν υπάρχουν στοιχεία ναρκισσισμού. Ο ναρκισσισμός ίσως οφείλεται σε αυτό ακριβώς, το αέναο κυνηγητό να τραβούμε όλο και περισσότερα βλέμματα πάνω μας που κωδικοποιούνται υπό την μορφή των likes. Το να “αρέσει” μία ανάρτηση στους φίλους μας, μεταφράζεται ως ένδειξη αποδοχής μας στον εικονικό κόσμο.

Πριν βγάλεις μια φωτογραφία ρώτα τον εαυτό σου και σκέψου γιατί την βγάζεις. Αν σου αρέσει ο εαυτός σου σήμερα ή αν απλώς έχεις παιχνιδιάρικη διάθεση και θέλεις να αιχμαλωτίσεις την στιγμή για τον εαυτό σου ή για να την μοιραστείς με τους φίλους σου, τότε είναι κάτι ευχάριστο που αξίζει να αποτυπωθεί. Το πρόβλημα εμφανίζεται όταν περιμένεις την ανταπόκριση των φίλων σου.

Αν περνάς τα επόμενα 30 λεπτά μανιωδώς με το κινητό στο χέρι, κλικάρoντας και ανανεώνοντας την σελίδα ή ελπίζοντας να σχολιάσουν και να κάνουν “like” συγκεκριμένα άτομα, είναι ένα σημάδι ότι εξαρτάσαι σε σημαντικό βαθμό από την κριτική και την αποδοχή των άλλων, οι οποίες θα καθορίσουν την ευτυχία και την αξία σου. Οι περιστασιακές «selfie» φωτογραφίες είναι μέρος της κοινωνικής μας δικτύωσης, αλλά οι πολλές σπαταλούν πολλή ενέργεια και συχνά δείχνουν θέματα υπερβολικής ή χαμηλής αυτοεκτίμησης.

Oι φωτογραφίες «selfie» συχνά είναι ακίνδυνες και μέσα στα πλαίσια της διασκέδασης. Αν όμως ξοδεύουμε πολύ χρόνο απασχολούμενοι με την κοινωνική μας ταυτότητα ή αν εμπλεκόμαστε σε καταστάσεις μόνο και μόνο διότι θα μας εξασφαλίσουν μία καλή φωτογραφία η οποία θα μας χαρίσει πολλά «like», τότε θα πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να συνειδητοποιήσουμε ότι πρώτα πρέπει να ζούμε τις στιγμές και έπειτα να τις φωτογραφίζουμε.

Χριστίνα Βαγενά, ΜSc Συμβουλευτική Ψυχολογία, Γνωστική-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

 πηγή : http://www.thessalonikiartsandculture.gr/kosmos/art-salad/selfie-moda-i-pagida

Ερωτήσεις

Να γράψεις την περίληψη του κειμένου.

Να σχολιάσετε την τέταρτη παράγραφο του κειμένου (100 λέξεις).

Ποια αίτια οδηγούν τους ανθρώπους να αυτο-φωτογραφίζονται, σύμφωνα με τη συγγραφέα του άρθρου;

Να δώσετε τον ορισμό των λέξεων ή φράσεων που υπογραμμίζονται στο κείμενο δημιουργώντας προτάσεις.

Ο τίτλος του κειμένου είναι κυριολεκτικός/ δηλωτικός ή μεταφορικός/ συνυποδηλωτικός;

Γιατί, κατά την άποψή σας, η συγγραφέας χρησιμοποιεί αγγλικές λέξεις;

Να γράψετε ένα άρθρο για την ιστοσελίδα του σχολείου σας σχετικά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παρουσιάζοντας τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά τους.

Παράδοση και Μοντερνισμός

Στα πλαίσια της ενότητας «Παράδοση και Μοντερνισμός στην Νεοελληνική ποίηση οι μαθητές δημιούργησαν ποιήματα με θέμα τον έρωτα.

Σ’ αγαπώ

Σ’ αγαπώ μη γνωρίζοντας πώς, από πού και πότε

Σ’ αγαπώ στα ίσια δίχως πρόβλημα ή περηφάνια

Σ’ αγαπώ έτσι, γιατί δεν ξέρω με άλλον τρόπο

παρά μ’ αυτό όπου δεν είμαι μήτε είσαι

που το χέρι σου πάνω μου το νιώθω σαν δικό μου

που όταν κοιμάμαι κλείνουν και τα δικά σου μάτια

Γιάννης Κ., Α1

Σαν τις σκιές …

Σαν τις σκιές σε κυνηγώ

μα εσύ πάντα φωτίζεις

τον έρωτά μου να σου πω

και της καρδιάς τα πάθη

να σου φωνάξω σ’ αγαπώ

και στο σκοτάδι  να χαθώ.

Μάνος Β., Α1

Καθαρά Δευτέρα

 Καλή Σαρακοστή!!!

Simon Taylor

Ὁ μικρὸς Ναυτίλος – Οδυσσέας Ελύτης

Ὅτι μπόρεσα ν᾿ ἀποχτήσω μία ζωὴ ἀπὸ πράξεις ὁρατὲς γιὰ ὅλους, ἑπομένως νὰ κερδίσω τὴν ἴδια μου διαφάνεια, τὸ χρωστῶ σ᾿ ἕνα εἶδος εἰδικοῦ θάρρους ποὺ μοῦ ῾δωκεν ἡ Ποίηση: νὰ γίνομαι ἄνεμος γιὰ τὸ χαρταετὸ καὶ χαρταετὸς γιὰ τὸν ἄνεμο, ἀκόμη καὶ ὅταν οὐρανὸς δὲν ὑπάρχει.

Δὲν παίζω μὲ τὰ λόγια. Μιλῶ γιὰ τὴν κίνηση ποὺ ἀνακαλύπτει κανεὶς νὰ σημειώνεται μέσα στὴ «στιγμή» ὅταν καταφέρει νὰ τὴν ἀνοίξει καὶ νὰ τῆς δώσει διάρκεια. Ὁπόταν, πραγματικά, καὶ ἡ Θλίψις γίνεται Χάρις καὶ ἡ Χάρις Ἄγγελος · ἡ Εὐτυχία Μοναχὴ καὶ ἡ Μοναχὴ Εὐτυχία.

μὲ λευκές, μακριὲς πτυχὲς πάνω ἀπὸ τὸ κενὸ ἕνα κενὸ γεμάτο σταγόνες πουλιῶν, αὖρες βασιλικοῦ καὶ συριγμοὺς ὑπόκωφου Παραδείσου.

πηγή

Καλές Απόκριες!!!

Π. Πικάσσο, Αρλεκίνος με ποτήρι ή Au Lapin Agille. 1905. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης.

Λορέντζος Μαβίλης, "Λήθη"

Ο Χάροντας και η βάρκα με τις ψυχές (Αλεξάντερ Λιτοφτσένκο, 19ος αιώνας)

Φύλλο εργασίας

1.      Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος;

2.      Να παρουσιάσετε περιληπτικά το περιεχόμενο της κάθε στροφής.

3.      Να κατατάξετε το ποίημα στην παραδοσιακή ή τη μοντέρνα ποίηση, αιτιολογώντας την απάντησή σας. (Εντοπίστε τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής ή μοντέρνας ποίησης).

4.      Να αξιολογήσετε αν ο τίτλος του κειμένου ανταποκρίνεται στο περιεχόμενό του. Απαντήστε δίνοντας αντίστοιχα χωρία του κειμένου.

5.      Να εντοπίσετε την αντίθεση στην οποία στηρίζεται το ποίημα.

6.      Γιατί ο ποιητής επιλέγει το «σούρουπο» κι όχι κάποια άλλη ώρα της ημέρας;

7.      Ποια είναι τα μυθολογικά στοιχεία του ποιήματος;

8.      Να εντοπίσετε τα εκφραστικά μέσα.

9.      Στιχουργική του ποιήματος : μέτρο, στίχος, ομοιοκαταληξία.

10.  Το ποίημα είναι σονέτο. Να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά του. ( Δείτε το «Μούχρωμα» του Λ. Μαβίλη σελ. 274 και το «Σονέτο» του Φρ. Πετράρχη σελ. 365)

11. Γλώσσα του ποιήματος.

12.  Ο Λ. Μαβίλης επηρεάστηκε από τη φιλοσοφία του Σοπενάουερ. Να συσχετίσετε το ποίημα με τις αντιλήψεις του φιλοσόφου που ακολουθούν.

Σοπενχάουερ, [Πάρεργα και παραλειπόμενα]

·  Ο άνθρωπος είναι αδύνατο να ζήσει ευτυχισμένη ζωή. Το καλύτερο που μπορεί να κατορθώσει είναι να ζήσει μια ηρωική ζωή.
·  Η μεγαλύτερη σοφία είναι να κάνεις υπέρτατο στόχο της ζωής την απόλαυση του παρόντος, γιατί αυτή είναι η μόνη πραγματικότητα, ενώ όλα τα άλλα είναι παιχνίδια του νου.
·  Αν μπορούσαμε να δούμε το μέλλον, υπάρχουν φορές που τα παιδιά θα έμοιαζαν με αθώους φυλακισμένους, καταδικασμένους όχι σε θάνατο, αλλά στη ζωή, και προς το παρόν εντελώς ανίδεους για το τι σημαίνει η ποινή τους.
·  Η ευθυμία και η ελαφράδα της νεότητάς μας οφείλονται εν μέρει στο γεγονός ότι ανηφορίζουμε το βουνό της ζωής και δε βλέπουμε το θάνατο που βρίσκεται στη βάση της άλλης μεριάς.

[πηγή: Βικιφθέγματα <http://el.wikiquote.org/wiki/>]

13.  Το τραγούδι του Σταύρου Σιόλα (Φεστιβάλ τραγουδιού 2006) που ακολουθεί παρουσιάζει κοινά στοιχεία με τη «Λήθη». Να τα εντοπίσετε.

Της Άρνης το νερό Της Άρνης το νερό

Της αρνησιάς Της αρνησιάς τη βρύση

Της Άρνης το νερό το ήπιες και...το ήπιες και μ' αρνήθης

Αχ, αγάπη μου, στα χείλη στάξε να το πιω

της Άρνης το πικρό νερό,

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα άμα σε δω

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα θ' αγαπώ

Της λήθης το στενό το πέρασες... το πέρασες κι εχάθης

Αχ, αγάπη μου, στα χείλη στάξε να το πιω

της Άρνης το πικρό νερό,

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα άμα σε δω

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα θ' αγαπώ

στα χείλη στάξε να το πιω

της Άρνης το πικρό νερό,

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα άμα σε δω

κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ

και πάλι εσένα θ' αγαπώ...

14. Να γράψετε ένα δικό σας σονέτο.

πηγές για το Λορέντζο Μαβίλη

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2367,9006/index05_05.html

http://www.greek-language.gr/Resources/literature/education/literature_history/search.html?details=58

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/lorentzos_mavilhs_poems.htm#ΛΗΘΗ

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%BF%CF%81%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B6%CE%BF%CF%82_%CE%9C%CE%B1%CE%B2%CE%AF%CE%BB%CE%B7%CF%82

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=146135

http://www.slideshare.net/ssuser456091/ss-43835257

http://www.epyna.eu/agialama/synedrio_syros_6/eishghseis/filologika/176-kylintirea.pdf

http://www.vasilika-lesvos.gr/pdf/xaros.pdf

ΜΑΒΙΛΗΣ, ΛΗΘΗ from Μαρία Φωτιάδου

ρατσισμός : κριτήριο αξιολόγησης

ΚΕΙΜΕΝΟ

«Ζωγράφε, αν έχεις ψυχή μέσα στο σώμα σου, ζωγράφισε και μαύρα αγγελάκια! Κι αυτά πάνε στον ουρανό, κι αυτά τα αγαπάει η Παναγία…», ικετεύει τους ζωγράφους αυτού του κόσμου ένας μαύρος πατέρας που έχασε το μαύρο του παιδί και δεν βλέπει πουθενά ζωγραφισμένο ένα μαύρο αγγελάκι. Είναι στίχος στο πολύ γνωστό λατινοαμερικάνικο τραγούδι «ανχελίτος νέγκρος» που με συγκλονιστικό τρόπο επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητα των ρατσιστικών διακρίσεων: και ως νεκρός παραμένεις θύμα τους, δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξεις κατηγορία! […]

Aξίες που εμφανίζονται συχνά και σε σχολικά βιβλία της Δύσης, είναι η ομοιογένεια της ομάδας (από την οικογένεια ως το έθνος), η τάξη που συμπεριλαμβάνει την ύπαρξη ενός δυνατού κράτους, που είναι σε θέση να εγγυηθεί δίκαιο και τάξη, η θρησκεία βεβαίως στηριγμένη στο Μονοθεϊσμό, η Δημοκρατία με την έννοια ενός πλουραλιστικού κοινοβουλευτικού πολιτικού συστήματος, ένας σταθερός τρόπος ζωής, η βιομηχανική παραγωγή, η γραφή και οι τηλεπικοινωνίες ως ανώτατες βαθμίδες της επικοινωνίας.

Ο αντίποδας σ’ ένα τέτοιο σύστημα αξιών παρουσιάζεται ως μία ανοργάνωτη και αποσπασμένη ομάδα, που ζει απομονωμένη, που δεν θέλει να τηρήσει νόμους που άλλοι έξωθεν θέλουν να τους επιβάλλουν, που πιστεύει σε άλλο\ πολλούς θεούς, δεν έχει σταθερή κατοικία, ζει απ ό,τι παράγει η γη.

Ο επεκτατισμός, η επιθετικότητα και άλλα γνωστά σε αρκετούς δυτικούς πολιτισμούς ως αξίες τους, η υπερβολική αγάπη για τα χρήματα, τα υλικά αγαθά, ο εγωκεντρισμός, η υπεροπτική σχέση του ανθρώπου με τη φύση και η εκμετάλλευσή της, δεν θα σχολιαστούν εδώ περαιτέρω, παρότι στα αντίστοιχα εκπαιδευτικά συστήματα γίνεται συχνά ελλιπής ή αποσπασματική αναφορά.

Όταν στα παιδιά, μέσα από την διαπαιδαγώγηση και την κοινωνικοποίηση, δίνεται ένα σύστημα αξιών βασισμένο σε απόλυτες αντιθέσεις και διαχωρισμούς, στο οποίο υπάρχουν κυρίαρχοι και υποτελείς , ανώτεροι και κατώτεροι, ικανοί και ανίκανοι, ευφυείς και ηλίθιοι, ισχυροί και ανίσχυροι, λευκοί και μαύροι, πλούσιοι και φτωχοί και όλοι αυτοί υπάρχουν έτσι, επειδή «βιολογικά σε τελική ανάλυση πρέπει να είναι έτσι», τότε δυστυχώς δημιουργούμε «εν δυνάμει ρατσιστές», τότε είναι δύσκολο να μη γίνεις ρατσιστής. […]

Στην περίπτωση της υιοθέτησης ρατσιστικής αντίληψης του κόσμου «οι Άλλοι» δεν έχουν γίνει ακόμα αποδεκτοί ως ομοειδείς δηλαδή ως άνθρωποι, πόσο μάλλον ως ισότιμοι ή ως δημιουργοί πολιτισμού.

Ένα πολύ σημαντικό θέμα είναι και το θέμα της ευθύνης που η Pat Schipman πολύ εύστοχα επισημαίνει ότι είναι και ατομική και συλλογική. «Είμαστε συλλογικά υπεύθυνοι για τις απαράδεκτες συνθήκες στις οποίες ζουν τόσοι πολλοί άνθρωποι, για τις ευκαιρίες που δεν προσφέρονται, για τις δυνατότητες που δεν παρέχονται, για την εκπαίδευση που δεν υπήρξε ποτέ διαθέσιμη. Αυτές οι καταστροφές είναι δικό μας σφάλμα, που πρέπει να το αναγνωρίσουμε και να το επανορθώσουμε.»

Οι στρατηγικές κατά του ρατσισμού ομαδώνονται σε δράσεις πολλαπλών επιπέδων που λειτουργούν παράλληλα και συμπληρωματικά:

1. Παρέμβαση και πρόληψη κατά του ρατσισμού και της βίας, σε επίπεδο όλων των μελών της κοινωνίας με πληροφόρηση, ενημέρωση, αλλαγή νοοτροπίας και αποδόμηση στερεοτύπων.

2. Σχεδιασμός πολιτικής κατά της θεσμικής διάκρισης και της δομικής βίας.

3. Δράσεις κατά του καθημερινού ρατσισμού σε επίπεδο όλων των μελών της κοινωνίας.

4. Δημιουργία θεσμών δια βίου εκπαίδευσης.

Παπαγιάννη Βούλα: «Προσεγγίσεις της ψευδοθεωρίας του ρατσισμού. Κριτήρια ανίχνευσης ρατσιστικών προτύπων»

ΘΕΜΑΤΑ

Α1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου. (100 – 120 λέξεις) (μονάδες 20)

Β1) Να σχολιάσετε την πρώτη παράγραφο του κειμένου. (μονάδες 10)

Β2) Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην 1^η και στην τελευταία παράγραφο του κειμένου. (μονάδες 5)

Γ1) Να συμπληρώσετε τα κενά με τις λέξεις του κειμένου που υπογραμμίζονται. (μονάδες 10)

α) Αποτελεί ____________ του κράτους η δημιουργία σχολείων και νοσοκομείων. β) __________ απέναντι στους ηλικιωμένους είναι αρκετοί ιδιοκτήτες καφετεριών στην πλατεία Αριστοτέλους, αφού δεν τους επιτρέπουν να πιουν καφέ. γ) Αναρωτιέται κανείς πού οδηγεί όλη αυτή η __________  παραδοσιακών παραγωγικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας. δ) Ο Φέρστερ βρήκε _________ την άμυνα της Καλαμαριάς χαρίζοντας τη νίκη-πρόκριση στην ομάδα του. ε) Στην ψυχολογία _________ είναι το χαρακτηριστικό το οποίο ορίζει ένα πρόσωπο αναφερόμενο στις δικές του απόψεις και ενδιαφέροντα ως τα πιο σημαντικά.

Γ2) Να σχολιάσετε τη χρήση του θαυμαστικού (!) στην πρώτη παράγραφο του κειμένου. (μονάδες 5)

Δ) Με αφορμή τα συχνά φαινόμενα ρατσισμού που προβάλλονται στα ΜΜΕ, να γράψετε ένα άρθρο για την ιστοσελίδα του σχολείου σας στο οποίο θα παρουσιάσετε τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος. (400 – 450 λέξεις). (μονάδες 50)

Παράδοση και Μοντερνισμός : ερωτική ποίηση

Με αφορμή το ποίημα του Ι. Βηλαρά "Σαν πεταλούδα στη φωτιά" οι μαθητές σε ομάδες μπορούν να μελετήσουν  παράλληλα ποιήματα ως προς το θέμα και να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφορές. Ακολουθούν κείμενα Ελλήνων και ξένων ποιητών με θέμα τον έρωτα ή την απουσία του.

Για νάρθουν – Κ. Καβάφης

Ένα κερί αρκεί. Το φως του το αμυδρό

αρμόζει πιο καλά, θάναι πιο συμπαθές

σαν έρθουν της Aγάπης, σαν έρθουν η Σκιές.

Ένα κερί αρκεί. Η κάμαρη απόψι

να μη έχει φως πολύ. Μέσα στην ρέμβην όλως

και την υποβολή, και με το λίγο φως —

μέσα στην ρέμβην έτσι θα οραματισθώ

για νάρθουν της Aγάπης, για νάρθουν η Σκιές.

Ναζίμ Χικμέτ (1902-1963)

Να γελάσεις απ’ τα βάθη των χρυσών σου ματιών
είμαστε μες στο δικό μας κόσμο.

Η πιο όμορφη θάλασσα
είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει.
Τα πιο όμορφα παιδιά
δεν έχουν μεγαλώσει ακόμα.
Τις πιο όμορφες μέρες μας
δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα.

Κι αυτό που θέλω να σου πω,
το πιο όμορφο απ' όλα,
δε σ' τό 'χω πει ακόμα.

(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος)

Μ. Πολυδούρη - Μόνο γιατί μ'αγάπησες

Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες

στα περασμένα χρόνια.

Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα

και σε βροχή, σε χιόνια,

δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες.

Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου

μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα,

μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο

κ’ έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα,

μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου.

Μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν

με την ψυχή στο βλέμμα,

περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο

της ύπαρξής μου στέμμα,

μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν.

Μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες

και στη ματιά σου να περνάη

είδα τη λυγερή σκιά μου, ως όνειρο

να παίζει, να πονάη,

μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες.

Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε

γι’ αυτό έμεινεν ωραίο το πέρασμά μου.

Σα να μ’ ακολουθούσες όπου πήγαινα,

σα να περνούσες κάπου εκεί σιμά μου.

Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε.

Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα,

γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη.

Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη

μένα η ζωή πληρώθη.

Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα.

Μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου

μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια.

Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου

μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια,

μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου.

Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες

έζησα, να πληθαίνω

τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες

κ’ έτσι γλυκά πεθαίνω

μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες.

Ρόμπερτ Μπερνς (1759-1796)

Είν' η αγάπη μου σαν ένα πορφυρένιο ρόδο

Που μόλις ξεπετάχτηκε τον πρώτο μήνα του καλοκαιριού:

Είν' η αγάπη μου σαν τη μελωδία

Που παίζεται γλυκά σ' ένα ρυθμό αρμονικού συντονισμού.

Τόσ' όμορφη είσαι εσύ, γλυκειά μου αγαπημένη,

Τόσο βαθειά εγώ σε αγαπώ:

Κι ακόμα θε' να σ' αγαπώ, ακριβή μου,

Μέχρι να λείψει το θαλασσινό νερό.

Μέχρι που ολότελα οι θάλασσες στερέψουν, ακριβή μου,

Κι οι βράχοι λιώσουν με του ήλιου το λαμπρό το φως:

Κι εγώ θα σ' αγαπώ ακόμα, ακριβή μου,

Ενώ κινούμενη άμμος θα' ναι της ζωή μου η οδός

Να 'σαι καλά μοναδική μου αγαπημένη

Ένα αντίο προσωρινά!

Και θα ξανάρθω, ακριβή μου αγαπημένη.

Έστω κι αν βρίσκομαι δέκα χιλιάδες μίλια μακριά.

(Μτφ.: Χρίστος Γούδης)

Ντίνος Χριστιανόπουλος -  ΕΝΟΣ ΛΕΠΤΟΥ ΣΙΓΗ

Εσείς που βρήκατε τον άνθρωπό σας

κι έχετε ένα χέρι να σας σφίγγει τρυφερά,

έναν ώμο ν’ ακουμπάτε την πίκρα σας,

ένα κορμί να υπερασπίζει την έξαψή σας,

κοκκινίσατε άραγε για την τόση ευτυχία σας,

έστω και μια φορά;

είπατε να κρατήσετε ενός λεπτού σιγή

για τους απεγνωσμένους;

Σαίξπηρ – Σονέτο 116

Κανένα εμπόδιο να ενωθούν πιστές καρδιές

δεν παραδέχομαι' δεν είναι αγάπη αυτή

που αλλάζει με της τύχης όλες τις στροφές

και με το κάθε σκούντημα παραστρατεί

Όχι ' είναι ένα σημάδι αιώνια σταθερό

που απαρασάλευτο τις μπόρες αντικρίζει'

του ναύτη το άστρο, που κι αν έχει μετρημό

πόσο μακριά 'ναι, δε μετριέται πόσο αξίζει

Δεν είν' η αγάπη ροδομάγουλα και χείλια,

μπαίγνιο για το κυρτό δρεπάνι του καιρού'

η αγάπη δεν πηγαίνει με ώρες και με μίλια,

γιατί θα βρει την άκρη πάντα και παντού.

Αν είναι πλάνη αυτό μ' απόδειξην εμέ,

ούτ' έγραψα, ούτε μ' αγάπησε άνθρωπος ποτέ.